Elisabeth Schwarzkopf (90) overleden
De wereldberoemde zangeres Elisabeth Schwarzkopf is gisteren op negentigjarige leeftijd overleden in haar woonplaats Schruns in Oostenrijk. Misschien op Maria Callas na, gold zij als de beroemdste en een van de meest begaafde zangeressen uit de twintigste eeuw. Ze was met name bekend om haar vermogen om de klank van haar te kleuren en om haar tekstinterpretaties. Daarnaast was ze ook berucht om haar vaak genadeloze kritiek bij masterclasses. Haar grootste verdiensten had ze in het liedrepertoire en in opera's van Mozart en Richard Strauss.Olga Maria Elisabeth Frederike Schwarzkopf werd op 9 december 1915 geboren in het toen Duitse Jarotschin en volgde in haar jeugd zanglessen. Ze werd in 1934 toegelaten tot de Berliner Hochschule für Musik en kreeg les bij Lula Mysz-Gmeiner, die haar als alt op wil leiden. Dan al wordt haar grote eigenzinnigheid duidelijk: Schwarzkopf wilde veel liever coloratuursopraan worden en besluit les te nemen bij Maria Ivogün, die haar de zangeres maakt die ze wil zijn. In 1938 maakt ze haar debuut in het Deutsche Opernhaus in Charlotteburg als een van de bloemenmeisjes in Parsifal.
NSDAP
Schwarzkopf is altijd enigszins omstreden geweest, niet alleen door haar karakter, maar ook door haar oorlogsverleden. In haar Berlijnse jaren is ze lid geworden van de NSDAP. Ook gaan er hardnekkige geruchten dat ze voor Adolf Hitler persoonlijk gezongen heeft. Haar NSDAP-lidmaatschap heeft ervoor gezorgd dat ze jarenlang niet welkom geweest is in de Verenigde Staten. In andere landen is haar dit echter zelden of nooit verweten en is ze altijd welkom gebleven.
Het repertoire van Schwarzkopf is uitgebreid vastgelegd op plaat. Ze maakte legendarische opnamen van onder andere Die lustige Witwe, Le nozze di Figaro, Falstaff en een hele reeks Straussopera's, zoals Der Rosenkavalier, Ariadne auf Naxos en Capriccio. Ook haar interpretatie van de Vier letzte Lieder van Strauss is wereldberoemd. In 1971 neemt ze in de Brusselse Koninklijke Muntschouwburg afscheid van het vak als uitvoerend musicus met één van haar lievelingsrollen: de Marschallin uit Der Rosenkavalier.
Pedagoge
Haar afscheid als uitvoerend musicus betekende niet haar afscheid van de muziekwereld; ook na 1971 blijft ze veelvuldig lesgeven. Overal ter wereld geeft ze masterclasses. De leerlingen die bij haar les durfden te nemen, konden rekenen op zeer kundige aanwijzingen, maar ook op genadeloze afbrandingen. Schwarzkopf nam geen blad voor de mond als ze iemand niet goed vond en heeft menig student geadviseerd om toch maar een ander vak te kiezen. Desondanks had ze ook een goede kant en dat wisten trouwe leerlingen ook heel goed. Zo kreeg de Nederlandse sopraan Miranda van Kralingen, die ook vaak les van haar had, van haar een grote bos rode rozen toegezonden toen ze debuteerde in de rol van Marschallin, die Schwarzkopf zo lief was. Ook was het bekend dat ze veel arme studenten uit het voormalige Oostblok gratis lesgaf, om hen verder te helpen in de muziekwereld.
Van Kralingen: "Schwarzkopf komt uit een bepaalde epoque en net als alles is ook zang aan mode onderhevig. Wij vinden haar stijl misschien nu wat ouderwets, maar het staat buiten kijf dat ze een absolute grootheid was." "Een tijdperk is voorbij."
Elisabeth Schwarzkopf