Rechtzaak seksvideo koningsdag moet jurisprudentie nieuwe sekswet opleveren
Het virale Koningsdagfilmpje van dit voorjaar leidde tot een van de eerste rechtszaken waarin de nieuwe verkrachtingswet centraal staat. Op de beelden is te zien hoe een man en een vrouw tussen geparkeerde auto’s seksuele handelingen lijken te verrichten. Omstanders filmen, terwijl anderen ingrijpen en de man wegsturen. Later doet de vrouw aangifte van verkrachting. De 27-jarige Italiaan Sirio S. wordt kort daarop opgepakt. Juridisch gezien is de zaak belangrijk omdat de rechter nu voor het eerst moet oordelen over de toepassing van de nieuwe zedenwet, die sinds juni 2024 van kracht is.
Volgens het Openbaar Ministerie was de vrouw veel te dronken om haar wil te bepalen. "Wat deze Koningsdag met aangeefster is gebeurd, kan niet anders worden omschreven dan ‘een absolute nachtmerrie’," zei de officier van justitie tijdens de eerste zitting. Toen het Ierse slachtoffer thuis de beelden zag en zich realiseerde dat ze herkenbaar in beeld was, besloot ze aangifte te doen. Justitie beschouwt de gebeurtenis als een voltooide verkrachting. "Het feit dat het slachtoffer zich niets meer herinnert, zegt veel over haar toestand op dat moment," aldus de officier. "Ze had geen controle over haar bewegingen."
De verdediging ziet dat anders. Advocaat Sophie Hof benadrukt dat het moeilijk is om intentie vast te stellen. Volgens haar was de situatie onduidelijk en moet de mogelijkheid worden onderzocht dat er sprake was van wederzijds contact. "Ik zie mensen zoenen en elkaar aanraken. Is het niet voorstelbaar dat dit gewenst was, en dat omstanders daarom niet meteen hebben ingegrepen?", zegt Hof. De verdachte heeft verklaard zelf ook dronken te zijn geweest. Hij gaf eerder toe dat er seksueel contact is geweest, maar zegt zich niet meer alles te herinneren en dacht dat de wil van beide kanten kwam.
De vraag is of er sprake kan zijn van verkrachting. De wet zegt dat seks met iemand die geen toestemming kan aangeven, bijvoorbeeld door onder invloed te zijn, verkrachting is, maar wat als beide onder invloed zijn? Daarnaast is op de video niet te zien wie het contact heeft geïnitieerd en hoe dit is verlopen. Omdat de vrouw zich niets kan herinneren is niet duidelijk of zij, voorafgaand aan het filmpje, toestemming gaf of zelfs actief initieerde.
De zaak draait om de nieuwe Wet seksuele misdrijven, die de verantwoordelijkheid legt bij degene die seksuele handelingen initieert. Jurist Sanne Buisman legt uit dat er onderscheid wordt gemaakt tussen opzetverkrachting, waarbij de dader wist of bewust het risico nam dat de ander geen seks wilde, en schuldverkrachting, waarbij iemand signalen had moeten opmerken maar dat niet deed. De tweede variant kent een lagere straf. Belangrijk verschil met de oude wet is dat niet alleen een expliciete "nee" telt, maar dat actieve instemming nodig is. Dat kan verbaal of non-verbaal. Ook kan die instemming op elk moment worden ingetrokken. Als iemand actief instemt, maar uit lichaamstaal zou blijken dat ze toch niet wilde is het alsnog verkrachting.
"Dit vraagt van degene die het initiatief neemt dat hij of zij goed oplet op signalen, grenzen en welzijn van de ander," zegt Buisman. "Wij zijn erg benieuwd hoe deze jurisprudentie zich gaat ontwikkelen." De zaak krijgt veel aandacht omdat dit de eerste keer is dat de wet in een context met zoveel publieke belangstelling wordt toegepast. Deskundigen benadrukken dat iemand die zó dronken is geen toestemming kan geven, wat ook onder de oude wet strafbaar was, maar als beide partijen net zo dronken zijn is het vreemd om de ene niet, maar de andere wel 'handelsbekwaam' te noemen. De uitspraak zal richtinggevend zijn voor toekomstige zaken.
De rechtszaak begint vandaag om 09.00 uur. De rechtbank doet naar verwachting over twee weken uitspraak.
