Musk steeds meer uit de gratie bij regering-Trump
Elon Musk verliest in hoog tempo zijn greep op Washington. De multimiljardair werd door president Donald Trump binnengehaald als leider van het Department of Government Efficiency (DOGE) en kreeg carte blanche om ‘verspilling en fraude’ bij de overheid uit te bannen. Drie maanden later ligt de afdeling onder vuur, lijden zijn eigen bedrijven onder de publieke onvrede en staat Musk op het punt zich terug te trekken uit DOGE’s dagelijkse leiding.
De laatste botsing vond vorige week plaats, toen Musk zonder medeweten van minister van Financiën Scott Bessent een middenmanager van de belastingdienst benoemde tot waarnemend commissaris. De fiscus valt echter rechtstreeks onder Bessent. In het Witte Huis barstte daarop een felle woordenwisseling los. Volgens ingewijden moesten medewerkers nabij het Oval Office aanhoren hoe Musk en Bessent elkaar toeschreeuwden. Trump koos de zijde van zijn minister: de benoeming werd na drie dagen alweer teruggedraaid en Musk ontvolgde Bessent prompt op X.
Het incident staat niet op zichzelf. Sinds zijn aantreden heeft Musk op sociale media of in vergaderingen meerdere ministers openlijk incompetent genoemd en beleidskeuzes eigenhandig teruggedraaid. Waar hij aanvankelijk beloofde binnen enkele jaren duizend miljard dollar te besparen, spreekt hij nu nog maar over 150 miljard in 2026. Tegen The Wall Street Journal verklaarde hij bovendien dat hij vanaf mei nog hooguit ‘een of twee dagen per week’ aan overheidszaken zal besteden. De rest van zijn tijd wil hij terug naar Tesla, waar de cijfers inmiddels bloedrood kleuren.
Zijn reputatie kreeg de afgelopen weken flinke deuken. Peilingen tonen dat een meerderheid van de Amerikanen vindt dat Musk te veel invloed heeft op het regeringsbeleid. Zelfs conservatieve media, doorgaans zijn bondgenoten, waarschuwen dat hij ‘politieke bagage’ is geworden. Toen Musk zich actief bemoeide met een verkiezing voor het Hooggerechtshof van Wisconsin, zetten Democraten hem neer als exponent van bestuurlijk wanbeleid. Daarop won hun kandidaat met ruime marge.
De onrust in Washington straalt af op zijn autobedrijf. Tesla zag in het eerste kwartaal de winst instorten en de omzet dalen, terwijl het aandeel sinds januari meer dan dertig procent verloor. Analisten wijten dat mede aan Musks polariserende imago. Protesten voor fabrieken laaiden op, sommige liepen uit op vandalisme. Tijdens de jongste aandeelhouderscall fulmineerde Musk dat ‘buitenlandse actiegroepen’ hierachter zitten, maar beleggers werden er niet geruster op.
Binnen de regering trekken steeds meer functionarissen aan de noodrem. Trump benadrukte publiekelijk dat de bevoegdheid tot bezuinigen bij de ministers ligt, niet bij DOGE. Daarmee werd duidelijk dat Musk geen vrijbrief meer heeft voor grootschalige ingrepen. Zijn dienst moest eerder al terugkrabbelen nadat een abrupt geschrapte miljardensubsidie voor biomedisch onderzoek onmiddellijk tot rechtszaken leidde en zelfs Republikeinse senatoren in het harnas joeg.
Ook juridisch nadert Musk zijn limiet. Als ‘special government employee’ mag hij dit jaar maximaal 130 dagen voor de staat werken; daarna zou hij bezittingen moeten verkopen of belangen openbaar maken om belangenverstrengeling te voorkomen. Hoewel hij eerder liet doorschemeren langer te willen blijven, lijkt de druk vanuit zowel het Witte Huis als Wall Street te groot geworden. “Hij was nuttig om de ambtelijke molens op te schudden, maar sloeg soms door als een chemokuur die naast de tumor ook gezond weefsel aantast,” vat een anonieme topfunctionaris samen.
Critici eisen nu openheid over de ‘fraude en verspilling’ die DOGE zegt te hebben blootgelegd. Oud-Trumptopman Steve Bannon dringt aan op een openbaar rapport vóór Musk vertrekt, om te voorkomen dat gevoelige gegevens naar niet-beheersbare partijen weglekken. Het Witte Huis zwijgt vooralsnog over de vraag of zo’n verantwoording komt.
Intussen lijkt Trump zich bij het onvermijdelijke te hebben neergelegd. “Elon heeft geweldig werk verricht, maar op een gegeven moment moet hij zijn eigen bedrijven weer runnen,” zei Trump woensdag in de Oval Office. Binnen zijn staf haalt haast niemand er nog de schouders voor op als Musk in een volgend conflict verzeild raakt. “Het is gewoon Elon die Elon is,” aldus een medewerker. De vraag is alleen hoe lang de president dat nog politiek kan verdragen en wat er daarna overblijft van Musks ambitieuze, inmiddels sterk afgezwakte kruistocht tegen de ‘verspillende’ overheid.
