Helmonds bedrijf loosde jarenlang PFAS in het riool
Een fabriek van het Britse Custom Powders heeft tussen 1996 en 2012 en mogelijk nog langer duizenden kilo’s PFOA, een kankerverwekkende PFAS-verbinding, rechtstreeks op het riool van Helmond geloosd. Interne documenten die onderzoeksprogramma Zembla in handen kreeg tonen aan dat opdrachtgever DuPont (tegenwoordig Chemours) al minstens sinds 2011 wist van de lozingen, maar niet ingreep.
Bij het droogproces van nat teflonpoeder bleef sterk vervuild spoelwater over. In plaats van het chemisch te behandelen, werd het eenvoudigweg afgevoerd via het gemeentelijke riool. Deskundigen spreken in de Zembla-uitzending Het PFAS-spoor van ‘schandalig’ en zelfs ‘crimineel’ gedrag, omdat PFOA nauwelijks afbreekt en zich ophoopt in mens en milieu. Volgens milieuchemicus Chiel Jonker gaat het om een van de grootste ongecontroleerde PFOA-lozingen die in Nederland tot nu toe is blootgelegd.
De verontreiniging maakt Helmond tot een nieuwe PFAS-hotspot. De gemeente schat de bodemsanering op minstens € 10 miljoen. Het Rijk heeft al een groot deel voorgeschoten. Wethouder Arno Bonte noemt de lozingen ‘volkomen in strijd met de vergunning’ en legt, nu Custom Powders eind 2024 failliet is gegaan door de schadeclaim, de rekening rechtstreeks bij Chemours neer: “Dit is doelbewust de omgeving vervuilen.”
De kwestie valt Chemours extra zwaar omdat het concern in 2023 al deels aansprakelijk werd gesteld voor PFAS-schade rond zijn hoofdvestiging in Dordrecht en in de VS. Nieuwe claims uit Helmond vergroten de financiële en reputatierisico’s voor het bedrijf.
Uit bloedonderzoek dat DuPont zelf in 2007 liet uitvoeren, blijkt dat sommige Helmondse werknemers PFOA-concentraties tot duizendmaal boven de huidige RIVM-norm in hun bloed hadden. Ex-operator Chris Morrison vertelt dat personeel destijds werd verzekerd dat de stof onschadelijk was. Hij kreeg later darmkanker, al is een rechtstreeks verband moeilijk te bewijzen. Onderzoekers wijzen erop dat zulke extreem hoge waarden wereldwijd zelden zijn gemeten.
In een schriftelijke reactie stelt Chemours de gelekte documenten niet te kennen en benadrukt het dat ‘volgens de toen geldende wetgeving’ geen cruciale informatie is achtergehouden. Het bedrijf wijst er bovendien op dat Custom Powders zelfstandig verantwoordelijk was voor naleving van de vergunning. Het inmiddels failliete Custom Powders zegt de gevolgen ‘diep te betreuren’, maar houdt vol dat het altijd over de juiste papieren beschikte en dat die zijn afgegeven op basis van ‘volledige veiligheids- en milieu-informatie’ van Chemours.
Ondertussen onderzoeken het Openbaar Ministerie en de Omgevingsdienst of strafrechtelijke vervolging mogelijk is. Een inval bij Chemours in Dordrecht vorig jaar liet al zien dat het justitieel net rond PFAS-lozingen zich sluit. Mochten de Helmondse saneringskosten daadwerkelijk op Chemours worden verhaald, dan kan dat precedentwerking hebben voor andere gemeentes die met PFAS-erfenissen kampen.
De affaire is een nieuw voorbeeld van hoe hardnekkig en wijdverbreid de PFAS-problematiek is: stoffen die ooit als technologisch wondermiddel werden gezien, blijken decennia later een dure erfenis voor milieu, gezondheid en de belastingbetaler.
