Forse boetes voor Apple en Meta
De Europese Commissie heeft vandaag voor het eerst sancties uitgedeeld op basis van de Digital Markets Act (DMA). Apple krijgt een boete van 500 miljoen euro omdat het ontwikkelaars verhinderde hun klanten naar goedkopere betalingsmogelijkheden buiten de App Store te sturen. Meta Platforms (het moederbedrijf van Facebook en Instagram) moet 200 miljoen euro betalen omdat het gebruikers alleen liet kiezen tussen betalen voor een advertentievrije versie of instemmen met uitgebreide dataverwerking. Volgens Brussel ondermijnden beide bedrijven zo de keuzevrijheid van consumenten en de concurrentiekansen van rivalen.
Bij Apple draait de zaak om de zogenoemde anti-steering-regels: apps mochten wel prijsinformatie over alternatieve abonnementen tonen, maar konden geen directe links of knoppen opnemen om buiten de App Store af te rekenen. In juni 2024 concludeerde de Commissie al voorlopig dat deze praktijk in strijd was met artikel 5, lid 4 DMA, waarna zij een aanvullend onderzoek opende naar Apples ‘core technology fee’ voor externe app-winkels. De nieuwe boete komt boven op de antitruststraf van 1,84 miljard euro die Apple in maart 2024 kreeg voor soortgelijke beperkingen in de muziekstreamingmarkt.
Meta ligt onder vuur wegens het ‘pay or consent’-model dat in november 2023 werd ingevoerd. Wie Facebook of Instagram in de EU wil blijven gebruiken zonder persoonlijke advertenties, moet 12,99 euro per maand betalen. Wie niet betaalt, moet instemmen met volledige datakoppeling voor reclame. De Commissie oordeelt dat deze binaire keuze niet voldoet aan artikel 5, lid 2 DMA, omdat gebruikers wel degelijk recht hebben op een minder ingrijpende, maar wél gratis versie van de dienst. Meta kreeg in juli 2024 al een waarschuwing en voegde onlangs een derde optie met minder gepersonaliseerde advertenties toe, maar Brussel noemt die stap onvoldoende.
De DMA is sinds mei 2023 van kracht en geldt voor zogeheten gatekeepers met een dominante positie op cruciale platformdiensten. De wet voorziet in boetes tot 10 procent van de wereldwijde jaaromzet en tot 20 procent bij herhaalde overtredingen. Voor Apple, dat in het afgelopen boekjaar ruim 383 miljard dollar (circa 359 miljard euro) omzet draaide, kan dat theoretisch oplopen tot meer dan 38 miljard euro. De Commissie zegt echter dat zij boetes geleidelijk wil opvoeren en vooral wil afdwingen dat regels worden nageleefd.
Beide bedrijven kondigen beroep aan. Apple stelt dat het ‘al aanzienlijke concessies heeft gedaan’ en dat strengere regels de veiligheid van gebruikers en de inkomsten van kleine ontwikkelaars in gevaar brengen. Meta noemt de sanctie ‘onevenredig’ en verwijst naar de nieuwe minder persoonlijke advertentieoptie als bewijs van goede wil. Tegelijkertijd benadrukt de Commissie dat Apple en Meta nog zestig dagen hebben om hun systemen aan te passen. Doen zij dat niet, dan riskeren ze dagelijkse dwangsommen.
De beslissing werd meerdere keren uitgesteld, mede door oplopende handelsspanningen met de Verenigde Staten. Washington sprak over ‘overzeese afpersing’, terwijl president Trump dreigde met invoerheffingen van 20 procent op Europese goederen. Europarlementariërs waarschuwen dat politieke vertraging het gezag van de DMA kan ondermijnen, maar commissaris Teresa Ribera ontkent dat het tijdpad is beïnvloed door druk uit het Witte Huis.
Brussel houdt het vizier ondertussen op andere dossiers gericht: zo bekijkt de Commissie of Google voldoende doet om concurrenten toegang te geven tot Android-diensten. Mocht blijken dat Apple of Meta de nieuwe verplichtingen opnieuw negeren, dan kunnen de boetes fors worden verhoogd of kan in laatste instantie een opsplitsing worden geëist.
