Trump en Musk willen stoppen met hulporganisatie USAID; 'het zijn radicale gekken'

Jippie

President Trump en zijn hoofd van het Department of Government Efficiency, Musk, hebben hun pijlen gericht op de Amerikaanse internationale humanitaire hulporganisatie USAID.

Trump heeft het ontslag aangekondigd van het hoofd van het Amerikaanse Agentschap voor Internationale Ontwikkeling (USAID). Het agentschap zou worden geleid door "een stelletje radicale gekken", zei hij. "We schoppen ze eruit en dan nemen we een beslissing."

Trump had de meeste betalingen voor ontwikkelingshulp al gecancelled. De nieuwe regering overweegt het voorheen onafhankelijke agentschap op te heffen. USAID speelt een belangrijke rol in de wereldwijde ontwikkelingssamenwerking. De website is zaterdag uit de lucht gehaald, net als het X-account van USAID. Het agentschap heeft een jaarlijks budget van ongeveer 43 miljard dollar en is verantwoordelijk voor ontwikkelingssamenwerking en hulp in het buitenland.

Musk uit onbewezen beschuldigingen
Trump's vertrouweling Elon Musk had eerder beweerd dat USAID een criminele organisatie was. "Het is tijd dat het stopt", schreef Musk, die een "externe adviseur" van de regering is maar geen politiek mandaat heeft.

In een andere post sprak Musk over het agentschap: "USAID was een addergebroed van radicale linkse marxisten die Amerika haten." Musk beweerde verder dat USAID belastinggeld had gebruikt voor de financiering van "onderzoek naar biologische wapens, waaronder Covid-19, die miljoenen mensen hebben gedood". Hij ging niet dieper in op zijn geuite beschuldigingen, die door de vorige Amerikaanse regering werden beschouwd als Russische desinformatie.

Trump dreigt: geen hulp voor Zuid-Afrika
Trump kondigde ook aan dat hij alle toekomstige financiële hulp aan Zuid-Afrika zou stopzetten. "Zuid-Afrika neemt land in beslag en behandelt sommige mensen heel slecht. De Verenigde Staten zullen dit niet tolereren, we zullen hier tegen optreden," schreef hij op zijn eigen social media platform Truth Social.

Hulpbetalingen moeten worden opgeschort totdat Zuid-Afrika heeft onderzocht hoe slecht het "bepaalde bevolkingsgroepen" behandelt, vervolgde hij, zonder verder in detail te treden over waar hij op doelt.

De Zuid-Afrikaanse president Cyril Ramaphosa ondertekende op 23 januari een onteigeningswet na een lang parlementair consultatieproces. Hierdoor kan de staat land onteigenen in het algemeen belang. De wet voorziet in compensatiebetalingen voor landeigenaren. Dit betekent dat onteigening alleen mag plaatsvinden als eerdere onderhandelingen over verwerving niets hebben opgeleverd.

Voorheen gold in Zuid-Afrika een wet die werd aangenomen tijdens het racistische apartheidsregime en die bepaalde dat land alleen kon worden verworven door een "gewillige verkoper". Tijdens het apartheidsregime (1948-1994) werd land systematisch ongelijk verdeeld langs etnische lijnen, vooral onder blanken. De gevolgen zijn vandaag de dag nog steeds voelbaar. Het ANC van Ramaphosa ziet onteigening als een instrument om ongelijkheid terug te dringen.

De Amerikaanse regering heeft in 2024 ongeveer 320 miljoen dollar aan hulp toegezegd voor Zuid-Afrika, het grootste deel daarvan is bestemd voor de gezondheidssector. Musk is geboren in Zuid-Afrika.

Waar staat USAID voor?
USAID is de afkorting van The U.S. Agency for International Development. Deze organisatie biedt ondersteuning aan landen die aan het herstellen zijn van een ramp, landen die proberen te ontsnappen aan armoede, of landen die bezig zijn met democratische hervormingen. USAID behoort tot de grootste hulporganisaties wereldwijd en beheert ongeveer 43 miljard dollar (bijna 42 miljard euro). De organisatie werd in 1961 opgericht onder het presidentschap van Kennedy.

Tot nu toe heeft USAID in een groot aantal projecten geïnvesteerd, verspreid over zo'n 130 landen, waaronder Oekraïne, Ethiopië en Jordanië. De organisatie legt de nadruk op gezondheidszorg, humanitaire hulp en bestuur. Ook wordt er aanzienlijk geïnvesteerd in landbouw en energie, evenals in noodhulp tijdens de Covid-19-pandemie en het conflict in Oekraïne. Amerika zou minstens 37 miljard dollar aan humanitaire hulp aan Oekraïne hebben verstrekt. 

Eind januari gaf Trump al opdracht om de Amerikaanse ontwikkelingshulp voor negentig dagen op te schorten en kondigde hij aan ingrijpende veranderingen binnen USAID te willen doorvoeren. Hij noemde veel van de buitenlandse hulp- en ontwikkelingsprogramma’s "verspilling". Dit had al aanzienlijke gevolgen, waarover later meer.

De Amerikaanse overheid overweegt om het momenteel onafhankelijke agentschap onder het ministerie van Buitenlandse Zaken te plaatsen of misschien zelfs volledig op te heffen. De twee hoogste veiligheidsfunctionarissen van USAID, John Voorhees en Brian McGill, zijn zaterdag met verlof gestuurd. Dit gebeurde nadat zij zouden hebben geweigerd het 'efficiëntiedepartement' van Musk toegang te geven tot geheime documenten. Zij waren niet de enigen; volgens Amerikaanse media zouden ongeveer 60 seniormedewerkers van USAID met verlof zijn gestuurd nadat zij probeerden het bevel van Trump om de buitenlandse hulp voor negentig dagen op te schorten te omzeilen.

Wat speelt er momenteel?
Elon Musk, die onlangs door Trump werd benoemd om met zijn afdeling Doge (Department of Government Efficiency) overheidsbezuinigingen door te voeren, verklaarde maandag in een gesprek op X dat hij de hulporganisatie USAID volledig wil sluiten. Volgens de miljardair is USAID "niet meer te redden", en Trump zou het daar volledig mee eens zijn. De president zei zondag al dat USAID wordt geleid door "radicale gekken". "Het is duidelijk geworden dat dit niet slechts een appel met een worm erin is," zei Musk over de hulporganisatie. "We hebben een kluwen wormen. We moeten eigenlijk het hele ding weggooien. We stoppen ermee." Eerder beschreef Musk USAID als een "criminele organisatie" die "het vuile werk van de CIA opknapt" en zich bezighoudt met "internetcensuur".

Wat zijn de gevolgen hiervan?
Hoe het zich verder ontwikkelt, is niet helemaal duidelijk. Toch heeft het besluit om de humanitaire hulp negentig dagen op te schorten wereldwijd al ernstige gevolgen gehad. Hoewel de Verenigde Staten niet het enige land is dat bijdraagt aan wereldwijde humanitaire hulp, beschikt het land wel over het grootste jaarlijkse budget voor buitenlandse hulp. Het besluit treft "de meest kwetsbare mensen", mogelijk miljoenen, aldus Artsen Zonder Grenzen. De organisatie vreest een "oncontroleerbare humanitaire ramp". Oxfam Amerika uitte eveneens zorgen en zei dat het besluit 'leven-of-dood'-consequenties kan hebben voor mensen wereldwijd.

Zo is de financiering van het grootste aidshulpprogramma ter wereld (Pepfar) al stopgezet, waardoor miljoenen mensen geen toegang meer hebben tot medicatie. Veel aidsbestrijdingsorganisaties in Afrikaanse landen zijn afhankelijk van Pepfar-gelden. Vooral in landen die sterk op Amerikaanse hulp rekenen, zal de bevriezing, of zelfs de mogelijke opheffing van USAID, zware gevolgen hebben.

The Guardian meldde al dat klinieken in Oeganda naar nieuwe bronnen voor hiv-medicijnen zoeken. Ook zijn er zorgen over bezuinigingen op vluchtelingenkampen wereldwijd, bijvoorbeeld in Tsjaad en Nigeria, maar ook in Bangladesh.

Volgens The New York Times zijn er in Zambia al problemen met de levering van levensreddende medische benodigdheden. Daarnaast zijn tientallen klinische proeven in Zuid-Azië, Afrika en Latijns-Amerika opgeschort, waarbij deelnemende patiënten wel medicijnen, vaccinaties of medische hulpmiddelen zijn toegediend, maar er geen voortzetting meer is van hun behandeling.

In Oekraïne is de stopzetting van de ontwikkelingshulp eveneens merkbaar. Hoewel de militaire hulp doorgaat, komen veel humanitaire projecten zonder financiering te zitten, zoals projecten voor veteranenzorg. President Zelensky gaf aan dat het land zelf een aantal zaken zal proberen op te vangen.