David Lynch overleden

David Lynch, de visionaire filmmaker en regisseur achter iconische werken als Twin Peaks en Mulholland Drive, is vandaag overleden. Zijn familie maakte zijn overlijden bekend via een bericht op zijn officiële Facebookpagina. Hierin schreven zij: "Met diepe spijt delen wij het overlijden van de man en kunstenaar, David Lynch. Er is een groot gat in de wereld nu hij er niet meer is. Zoals hij zou zeggen: ‘Houd je oog op de donut, niet op het gat.’ Het is een prachtige dag met gouden zonneschijn en blauwe luchten." Dit laatste zinspeelt op de weerberichten die Lynch vaak met zijn eigenzinnige flair op YouTube deelde.

Lynch’ carrière kenmerkte zich door een unieke combinatie van surrealisme, noir en experimentele cinema. Geboren in Missoula, Montana, in 1946, begon hij als kunststudent en maakte hij zijn eerste experimentele korte film, Six Men Getting Sick, tijdens zijn studie aan de Pennsylvania Academy of Fine Arts. Zijn debuutfilm Eraserhead (1977), een surrealistisch zwart-witverhaal, was aanvankelijk verwarrend voor het publiek, maar groeide uit tot een cultklassieker. De impact van Eraserhead opende de deur naar Hollywood, waar hij vervolgens The Elephant Man regisseerde, een film die acht Oscar-nominaties ontving.

Na het succes van The Elephant Man kreeg Lynch de kans om het epische sciencefictionverhaal Dune van Frank Herbert te verfilmen. Het project bleek echter problematisch: de film werd zwaar bewerkt door de studio en werd zowel een commercieel als kritisch fiasco. Dit fiasco bracht Lynch ertoe meer persoonlijke projecten te maken, waaronder de duistere thriller Blue Velvet in 1986. Deze film werd een cultsucces en bracht hem zijn tweede Oscar-nominatie voor Beste Regie op.

Lynch’ baanbrekende televisieserie Twin Peaks, gemaakt samen met Mark Frost, werd een fenomeen toen die in 1990 werd uitgezonden. De mix van mysterie, surrealisme en small-town drama maakte het tot een van de invloedrijkste tv-series ooit. Het succes van de show leidde tot een prequelfilm, Fire Walk With Me (1992), en meer dan 25 jaar later tot een derde seizoen in 2017.

Naast Twin Peaks en Blue Velvet bleef Lynch experimenteren met genres en stijlen. Zijn film Wild at Heart (1990), een roadmovie met Nicolas Cage en Laura Dern, won de prestigieuze Palme d’Or op het filmfestival van Cannes. Lost Highway (1997) markeerde een terugkeer naar zijn avant-gardistische wortels, terwijl The Straight Story (1999) juist een opvallend conventionele film was over een oudere man die honderden kilometers reist op een grasmaaier.

In 2001 bracht Lynch Mulholland Drive uit, een noirachtige mysteriefilm die aanvankelijk bedoeld was als een televisieserie. Nadat het project door ABC werd afgewezen, transformeerde Lynch het met steun van het Franse StudioCanal tot een speelfilm. De film werd met lof ontvangen en leverde Lynch zijn derde Oscar-nominatie voor Beste Regie op. In 2016 werd Mulholland Drive uitgeroepen tot de beste film van de 21e eeuw door critici van BBC Culture.

Lynch’ creatieve energie reikte verder dan film en televisie. Hij was een fervent beoefenaar van transcendente meditatie en richtte in 2005 de David Lynch Foundation op, die zich richt op bewustzijnsontwikkeling en wereldvrede. Daarnaast schilderde hij, bracht hij muziekalbums uit en creëerde hij kunstwerken. Zijn samenwerkingen met muzikanten zoals Julee Cruise, Lykke Li en Karen O versterkten zijn reputatie als veelzijdig kunstenaar.

Lynch was vrijwel zijn hele leven een stevige roker en dit leidde uiteindelijk tot ernstige gezondheidsproblemen. In augustus 2024 onthulde hij dat hij leed aan emfyseem, een longziekte die zijn mobiliteit sterk beperkte. In november van dat jaar vertelde hij: "Het voelt alsof je rondloopt met een plastic zak om je hoofd."

Lynch’ invloed op de film- en televisie-industrie is moeilijk te overschatten. Zijn werken worden gekarakteriseerd door een gevoel van mysterie, een fascinatie voor het onverklaarbare en een ongeëvenaarde visuele stijl. Critici beschouwen hem als een van de origineelste stemmen in de moderne cinema. Zijn vermogen om zowel mainstream als experimentele kunst te omarmen, leverde hem een trouwe aanhang op en inspireerde talloze filmmakers.

Lynch ontving tijdens zijn carrière tal van onderscheidingen, waaronder een Lifetime Achievement Oscar in 2019. Ondanks zijn terughoudendheid om in de schijnwerpers te staan, bleef hij actief betrokken bij projecten. In de jaren 2020 werkte hij aan een Netflix-serie, en hij had een opvallende bijrol als regisseur John Ford in Steven Spielberg’s semi-autobiografische film The Fabelmans (2022).

David Lynch is 78 jaar geworden.