Mensenrechtenvacuüm SA officieel organisator WK 2034

Vandaag heeft de FIFA officieel besloten om de organisatie van het WK voetbal van 2034 toe te wijzen aan mensenrechtenvacuüm Saoedi-Arabië. Dat heeft wereldwijd tot scherpe kritiek geleid. Ondanks de beloftes van hervormingen blijft de mensenrechtensituatie in het land namelijk uiterst zorgwekkend. De toewijzing zegt veel over de morele opvattingen van de FIFA en de betrokken nationale voetbalbonden en het ergste moet gevreesd worden wat betreft de impact op de miljoenen arbeidsmigranten die voor de uitvoering van deze grootschalige projecten zullen worden ingezet. Het is onmiskenbaar: door het WK aan Saoedi-Arabië toe te kennen, geeft de FIFA niet alleen een land met een afschuwelijke mensenrechtensituatie een podium, maar legitimeert het ook de voortzetting van die systematische mensenrechtenschendingen, uitbuiting en zelfs moderne slavernij.

Saoedi-Arabië, al jarenlang bekritiseerd om zijn repressieve regime, heeft met deze toewijzing een nieuwe kans gekregen om zijn internationale imago op te poetsen. Onder leiding van kroonprins Mohammed bin Salman heeft het land miljarden geïnvesteerd in sportevenementen en infrastructuurprojecten, met als doel zichzelf te positioneren als een moderne natie. Deze strategie, bekend als ‘sportswashing’, dient om de aandacht af te leiden van de aanhoudende schendingen van fundamentele mensenrechten. Amnesty International en Human Rights Watch hebben al gewaarschuwd dat deze poging om het imago van het land te verbeteren, een illusie is die absoluut niet strookt met de werkelijkheid.

In Saoedi-Arabië worden vrouwen nog steeds systematisch gediscrimineerd en worden homoseksualiteit, overspel en geloofsafvalligheid met openbare onthoofding of zelfs steniging bestraft . Vrijheid van meningsuiting is er niet: activisten, journalisten en politieke tegenstanders worden vaak gearresteerd en geconfronteerd met buitensporige straffen, zoals lange gevangenisstraffen of zelfs executie. Uit recent onderzoek blijkt dat in 2024 al bijna 200 mensen zijn geëxecuteerd, waarvan velen op basis van oneerlijke processen en absurde beschuldigingen. Het kan met recht een koninklijke IS worden genoemd. De situatie van arbeidsmigranten, die de ruggengraat vormen van de economie van het land, is uiterst alarmerend. Velen van hen werken onder het kafala-systeem, dat hen volledig afhankelijk maakt van hun werkgever en hen blootstelt aan dwangarbeid, slechte arbeidsomstandigheden en achterstallige betalingen.

Voor het WK 2034 worden immense bouwprojecten gepland, waaronder acht nieuwe stadions, een hypermodern vliegveld en duizenden hotelkamers. Deze projecten vereisen een leger van arbeidsmigranten, voornamelijk uit Zuid-Aziatische landen zoals Nepal, India en Bangladesh. In Qatar leidde een soortgelijk project tot duizenden doden door slechte arbeidsomstandigheden en hitte. Mensenrechtenorganisaties vrezen dat de geschiedenis zich zal herhalen in Saoedi-Arabië, waar de arbeidsomstandigheden zelfs nóg slechter zijn en hervormingen traag worden doorgevoerd.

De FIFA heeft in het verleden beloofd mensenrechten centraal te stellen bij de organisatie van sportevenementen, maar heeft die belofte compleet genegeerd. Tijdens de toewijzing van het WK aan Qatar in 2022 werd een mensenrechtencommissie opgericht om toezicht te houden op de naleving van internationale normen. Maar deze commissie werd alweer ontbonden voordat het toernooi begon, wat de geloofwaardigheid van de FIFA voor de zoveelste keer ernstig aantastte. Voor het WK 2034 lijkt de situatie nog erger. Saoedi-Arabië heeft slechts vage toezeggingen gedaan over hervormingen, zonder concrete garanties of bindende afspraken. De FIFA, die beweert zich bewust te zijn van de risico’s, heeft ervoor gekozen deze te negeren. De organisatie beroept zich op een ‘vooruitgang’ op het gebied van de mensenrechten in het land, hoewel onafhankelijke rapporten juist het tegenovergestelde aantonen.

De toewijzing van het WK aan Saoedi-Arabië was een verre van transparant proces. Nadat de FIFA vorig jaar plotseling aankondigde dat kandidaatlanden nog slechts 25 dagen hadden om een bid in te dienen, bleek Saoedi-Arabië de enige serieuze kandidaat. Australië overwoog een gezamenlijke kandidatuur met Oceanië, maar trok zich terug nadat bleek dat de FIFA het biedingsproces had versneld en gemanipuleerd om Saoedi-Arabië te bevoordelen. Dit volgde op een reeks versoepelingen van de stadionregels en het verplaatsen van deadlines, wat Saoedi-Arabië een oneerlijk voordeel gaf. Het gebrek aan competitie bij de bieding ondermijnt de geloofwaardigheid van de FIFA nog verder en roept minstens vragen op over grootschalige corruptie en machtsmisbruik binnen de organisatie.

Ondanks de kritiek vanuit mensenrechtenorganisaties en sommige voetbalbonden, zoals die van Noorwegen en Zwitserland, heeft de overgrote meerderheid van de 211 FIFA-leden ingestemd met de toewijzing. Veel bonden lijken zich te schikken naar de nieuwe machtsverhoudingen binnen het wereldvoetbal, waarbij oliestaten steeds meer invloed uitoefenen. De Nederlandse KNVB, die tijdens het WK in Qatar nog fel protesteerde tegen de mensenrechtensituatie, heeft deze keer gekozen voor een gematigd standpunt. Volgens secretaris-generaal Gijs de Jong is het beter om ‘verbinding te zoeken’ in plaats van confrontatie.

Het besluit om het WK in Saoedi-Arabië te organiseren, heeft ook bredere implicaties. Het versterkt de trend waarin autoritaire regimes sportevenementen gebruiken om hun reputatie te verbeteren, terwijl ze fundamentele hervormingen vermijden. Het normaliseert de aanwezigheid van repressieve staten op het wereldtoneel en ondermijnt de waarden van gelijkheid en rechtvaardigheid die sport zou moeten vertegenwoordigen. Bovendien stuurt het een gevaarlijk signaal naar andere landen: economische macht en politieke invloed wegen veel zwaarder dan naleving van mensenrechten.

Mensenrechtenorganisaties hebben al aangekondigd de voorbereidingen nauwlettend in de gaten te houden en campagnes te lanceren om de druk op Saoedi-Arabië en de FIFA op te voeren. Maar zonder bindende toezeggingen en effectieve handhaving blijft de kans groot dat het toernooi wordt overschaduwd door uitbuiting, discriminatie en wederom talloze sterfgevallen.

De FIFA heeft met deze beslissing niet alleen het vertrouwen van fans en spelers nog verder geschaad, maar ook de levens van duizenden mensen in gevaar gebracht. Het WK voetbal 2034 zou een sportief evenement moeten worden, maar wordt vooral weer een cynische demonstratie van corruptie, decadentie, onverschilligheid en hebzucht.