Offensief Jihadistische rebellen Syrië: wie vecht tegen wie en waarom?
De burgeroorlog tussen rebellerende jihadisten en de regeringstroepen van president Assad is weer opgelaaid in Syrië. In hun offensief sinds eind november hebben de rebellen grote delen van Aleppo, een stad met meer dan een miljoen inwoners, veroverd en meer dan 50 dorpen en steden in het noordwesten onder controle gekregen.
Hier is de belangrijkste informatie over de achtergrond van het conflict en de betrokken spelers:
Syrische burgeroorlog
De Syrische burgeroorlog begon in 2011. Tijdens de Arabische Lente waren er vreedzame protesten tegen de regering, waarbij demonstranten meer democratie eisten in Syrië. President Assad gebruikte geweld om de protesten neer te slaan. De protesten van de oppositie groeiden geleidelijk uit tot een oorlog tussen verschillende etnische en religieuze groepen en een proxy-oorlog tussen verschillende landen. In de loop van deze burgeroorlog kwamen een half miljoen mensen om het leven en raakten miljoenen mensen ontheemd. Gewapende oppositiegroepen veroverden aanvankelijk delen van het land, maar tweederde is nu weer onder controle van het Syrische leger. Aleppo werd aanvankelijk ook heroverd. De stad in het noordwesten werd zwaar bevochten in de eerste jaren van de Syrische burgeroorlog en hierdoor is de stad deels verwoest.
Oppositie en rebellen
Aan de kant van de oppositie hebben de Moslimbroederschap en andere radicale soennitische groepen steeds meer invloed gekregen. Het huidige offensief wordt geleid door "Hajat Tahrir al-Sham" (HTS), dat nu een groot deel van het noordwesten van Syrië in handen heeft. De groep stond vroeger bekend als het "Nusra Front", de Syrische tak van de terreurgroep Al-Qaeda. Sindsdien heeft het zijn naam verschillende keren veranderd en zich gedistantieerd van Al-Qaeda. De alliantie van islamistische rebellen noemt haar nieuwe offensief "het afschrikken van agressie". De HTS wordt echter niet beschouwd als een gematigde groepering, en daarom zijn experts zoals de islamitische geleerde Bank van het GIGA Institute of Middle East Studies van mening dat HTS niet geschikt is om het land, dat verscheurd is door een burgeroorlog, te verenigen. Een andere groep is het Syrische Nationale Leger (SNA), dat gesteund wordt door Turkije. Het opereert in de door Turkije bezette gebieden in het noorden en noordoosten van het land. Daar vechten ook Koerdische eenheden tegen het regime van Assad. In het verleden heeft de VS de YPG onder andere met wapens gesteund, maar ook andere rebellen zouden militaire en financiële hulp hebben gekregen.
Hulp voor Assad
President Assad heeft de afgelopen jaren zijn macht weer kunnen consolideren met behulp van Russische en Iraanse steun. Rusland is door tientallen jaren van samenwerking verbonden met de Syrische regering. Het Russische leger speelde bijvoorbeeld een doorslaggevende rol bij het helpen van de troepen van Assad om grote delen van het land weer onder controle te krijgen in 2015. Moskou heeft zijn troepenaanwezigheid in Syrië echter vanaf 2022 teruggebracht vanwege de oorlog in Oekraïne. Het Britse Syrische Observatorium voor de Mensenrechten maakt nu voor het eerst sinds 2016 melding van Russische luchtaanvallen op Aleppo. Assad kreeg ook hulp van de islamistische Hezbollah in Libanon, die wordt gesteund door Iran.
De rol van Turkije
Turkije voert actie tegen Koerdische eenheden in het noordoosten van Syrië en steunt andere rebellengroepen. In 2020 sloten Rusland en Turkije - na jaren van gevechten - een staakt-het-vuren. Dit staakt-het-vuren is herhaaldelijk verbroken, maar heeft de situatie de afgelopen jaren tot rust gebracht. Turkije is echter ook een van de belangrijkste vluchtoorden voor Syrische vluchtelingen. Momenteel leven er meer dan drie miljoen van hen in Turkije. Naast de strijd tegen de Koerdische rebellen is een van de belangrijkste zorgen van president Erdogan dan ook het terugsturen van deze vluchtelingen naar Syrië. De SNA, die nauw verbonden is met de HTS, wordt gesteund door Turkije. Ankara zou mogelijk de druk op Assad kunnen opvoeren om hem over te halen te onderhandelen. De Syrische president heeft echter de terugtrekking van alle Turkse troepen uit Noord-Syrië als voorwaarde gesteld.
