Tabaksfabrikanten moeten mogelijk miljarden betalen aan Canadese rokers

Drie grote tabaksbedrijven in Canada moeten mogelijk bijna 25 miljard dollar (17,5 miljard euro) betalen aan Canadese provincies en territoria en meer dan 4 miljard dollar (2,8 miljard euro) aan tienduizenden rokers in Québec en hun nabestaanden. Deze schadevergoeding maakt deel uit van een herstructureringsproces dat is gestart na een jarenlang juridisch gevecht.

Het voorgestelde akkoord is donderdag ingediend bij een rechtbank in Ontario, nadat de bedrijven TI-Macdonald Corp., Rothmans, Benson & Hedges en Imperial Tobacco Canada Ltd. meer dan vijf jaar hebben onderhandeld met hun schuldeisers.

De bedrijven vroegen in het begin van 2019 bescherming aan tegen hun schuldeisers in Ontario, nadat ze een hoger beroep hadden verloren in een baanbrekende rechtszaak in Québec. De rechtbank in Ontario zette vervolgens alle juridische procedures tegen de bedrijven stop terwijl die probeerden een deal te sluiten met hun schuldeisers, waaronder de eisers in twee class-action rechtszaken in Québec en provinciale overheden die de kosten van rookgerelateerde gezondheidszorg willen terugvorderen.

Volgens het voorgestelde plan dat donderdag is ingediend, zouden provincies en territoria over een bepaalde periode betalingen ontvangen, waarbij ongeveer 6 miljard dollar (4,2 miljard euro) wordt uitgekeerd zodra de deal wordt uitgevoerd. De individuele eisers uit Québec zouden claims kunnen indienen voor een vergoeding tot 100.000 dollar (70.000 euro) per persoon. De deal zou ook betekenen dat de tabaksbedrijven meer dan 1 miljard dollar (700 miljoen euro) moeten investeren in een stichting om tabaksgerelateerde ziekten te bestrijden.

Het voorgestelde plan omvat ook meer dan 2,5 miljard dollar (1,75 miljard euro) voor rokers in andere provincies en territoria die tussen maart 2015 en maart 2019 zijn gediagnosticeerd met longkanker, keelkanker of chronische obstructieve longziekte. Zij zouden in aanmerking komen voor een vergoeding tot 60.000 dollar (42.000 euro) per persoon.

Bruce W. Johnston, een van de advocaten voor de eisers uit Québec, noemde het voorstel ‘historisch en ongekend’ omdat het zowel compensatie biedt aan rokers als aan overheden. "Toen we deze zaak begonnen, had nog nooit een enkele eiser een cent ontvangen van een tabaksbedrijf," zei hij donderdag. "We begonnen deze zaak in 1998 en als resultaat hiervan zullen niet alleen tienduizenden slachtoffers worden gecompenseerd door de tabaksindustrie in Canada, meesten van hen in Québec, maar zullen ook overheden 24 miljard dollar (16,8 miljard euro) delen." De eisers hebben langdurige vertragingen doorstaan en kunnen nu eindelijk zien dat er "waarschijnlijk licht is aan het einde van de tunnel en dat zij compensatie zullen ontvangen," voegde hij toe.

Hoewel veel leden van de class-action zijn overleden voordat zij geld van de bedrijven konden ontvangen, komen hun nabestaanden en in sommige gevallen de nabestaanden van hun nabestaanden in aanmerking voor compensatie. Het voorstel moet nog verschillende stappen doorlopen voordat het kan worden uitgevoerd, waaronder een stemming door de schuldeisers en goedkeuring door de rechtbank.

De onderhandelingen tussen de bedrijven en hun schuldeisers waren vertrouwelijk, waardoor de leden van de class-action niet konden weten hoe de zaak vorderde en velen niet begrepen waarom het zo lang duurde, aldus Johnston. Verschillende gezondheidsorganisaties voerden aan dat het gebrek aan transparantie rond de gesprekken de bedrijven in de kaart zou spelen ten koste van andere belanghebbenden.

Nog vorige maand zeiden drie groepen, Action on Smoking & Health, Physicians for a Smoke-Free Canada en de Quebec Coalition for Tobacco Control, dat recente gerechtelijke documenten leken te impliceren dat de provincies hadden ingestemd met een proces dat de bedrijven vetorecht zou geven over de definitieve deal.

De groepen hebben consequent aangedrongen op het opleggen van regelgeving en maatregelen om het aantal rokers omlaag te brengen door de provincies onderdeel van een deal met de bedrijven te maken. Sommige organisaties, waaronder de Canadian Cancer Society, riepen ook op tot openbare openbaarmaking van interne bedrijfsdocumenten als onderdeel van een deal.

Rob Cunningham, een van de advocaten van de Canadian Cancer Society, zei dat het voorgestelde akkoord ‘de meest significante voorgestelde schikking ter wereld buiten de Verenigde Staten’ zou zijn. Maar in tegenstelling tot de wereldwijde schikking die eind jaren negentig met tabaksbedrijven in de VS werd bereikt, omvat het Canadese voorstel geen beleidsmaatregelen die gericht zijn op het verminderen van tabaksgebruik of enige openbare openbaarmaking van documenten, voegde hij toe.