EU: overeenkomst plannen hervorming asielbeleid

Jarenlang hebben de EU-landen met elkaar gesteggeld om het asielbeleid te hervormen. De ministers van Binnenlandse Zaken van de Europese Unie hebben nu in Luxemburg een akkoord bereikt - ook al is er geen unanimiteit bereikt

De ministers van Binnenlandse Zaken van de EU hadden eerder overeenstemming bereikt over strengere asielregels. Procedures aan de buitengrenzen van de EU zijn gepland - maar ook een eerlijkere verdeling van vluchtelingen over de lidstaten. Landen die geen mensen willen opnemen, moeten een vergoeding betalen.

Wat is het doel van de overeenkomst?
De plannen voorzien in een veel restrictievere aanpak van migranten zonder uitzicht op verblijf. Het akkoord maakt voor het eerst asielprocedures aan de buitengrenzen van Europa mogelijk, zodat mensen met weinig kans om toegelaten te worden de EU niet eens binnenkomen. Daarvoor zouden er asielzoekerscentra bij de grens moeten zijn. Van daaruit moeten migranten rechtstreeks worden uitgezet.

Voor wie zijn grensprocedures van belang?
Buitengrensprocedures zouden in eerste instantie alleen moeten gelden voor migranten uit landen met een lage kans (<20%) op asiel in de EU. Dit geldt bijvoorbeeld voor mensen uit Turkije, India, Tunesië, Servië of Albanië. Het traject mag maximaal 12 weken duren.

Voor wie geldt dit niet?
De meerderheid van de vluchtelingen – bijvoorbeeld uit Syrië, Afghanistan of Soedan – moet recht blijven houden op normale procedures. Vorig jaar waren er in de hele EU ongeveer 966.000 asielaanvragen.

Waar kunnen de migranten naartoe worden gedeporteerd?
Italië, Griekenland en Oostenrijk hadden de wens om afgewezen migranten te kunnen uitzetten naar zogenaamde veilige derde landen. Deze landen zijn onder meer Tunesië en Albanië.

Duitsland wilde dit voorkomen als de gedeporteerden geen nauwe band hebben met het derde land, bijvoorbeeld familie. Volgens de EU-commissie en het Zweedse Raadsvoorzitterschap is het echter voldoende als de migranten alleen door het land heen zijn gereisd.

Wat is de kritiek?
Pro Asyl ziet een "frontale aanval op het recht op asiel". Het hoofd van de Europese afdeling van mensenrechtenorganisatie Kopp sprak over een "historische fout". Dit verkwanselt mensenrechten en de rechtsstaat, Amnesty International heeft een soortgelijke verklaring afgelegd. Migratie-onderzoeker Bernd Kasparek zei dat het het laat zien hoe ver naar rechts is opgeschoven in de EU op dit moment. Zelfs in een democratie zijn er een paar rode lijnen die niet overschreden mogen worden.

Zijn de EU-landen het eens?
Polen en Hongarije wijzen de EU-asielhervorming categorisch af. In de toekomst moeten ze een boete van 20.000 euro betalen voor elke migrant die ze niet accepteren. Het geld moet in een fonds vloeien waaruit migratieprojecten gefinancierd worden. Of Warschau of Boedapest ooit zullen betalen, is onzeker.

De Hongaarse premier Orbán zei dat het compromis onaanvaardbaar was. Brussel zou zijn macht misbruiken en zou van Hongarije een immigrantenland willen maken. De Poolse minister van Europa, Szynkowski, zei ook dat er geen absurde ideeën mogen worden opgelegd. Het geplande solidariteitsmechanisme kan niet worden uitgevoerd. Met betrekking tot de 1,6 miljoen Oekraïense oorlogsvluchtelingen die al zijn opgevangen, benadrukte Szynkowski dat zijn land de grootste vluchtelingencrisis sinds de Tweede Wereldoorlog met succes heeft overwonnen.

En hoe nu verder?
Hongarije en Polen willen het onderwerp weer op de agenda zetten tijdens de EU-top op 29 en 30 juni in Brussel. Daarnaast moeten de EU-landen nog tot overeenstemming komen met het Europees Parlement. Dit wordt als lastig beschouwd, aangezien de standpunten volgens diplomaten "mijlen" uit elkaar liggen.