Iran: vragen en antwoorden over de situatie en sancties

In Iran vinden sinds 16 september grootschalige protesten plaats, waarbij Iraanse autoriteiten geweld gebruiken tegen vreedzame demonstranten. De Europese Unie (EU) heeft daarom mensenrechtensancties opgelegd aan Iraanse autoriteiten. Ook voor het leveren van Iraanse drones aan Rusland zijn EU-sancties opgelegd. Het ministerie van Buitenlandse Zaken krijgt online veel vragen over de situatie in Iran en de sancties. Ze beantwoorden de meest gestelde:

Wat gebeurt er in Iran?
Sinds 16 september 2022 zijn er in Iran grote protesten. Die begonnen na de dood van de 22-jarige Mahsa Amini. Volgens ooggetuigen zou zij na haar arrestatie door de Iraanse religieuze politie zijn mishandeld, met uiteindelijk de dood tot gevolg.

De protesten richten zich inmiddels ook tegen onderdrukking en de slechte economische situatie in het land. De Iraanse autoriteiten proberen de demonstraties te beëindigen door grootschalige inzet van de veiligheidsdiensten. In meerdere steden gaat dit gepaard met talloze arrestaties en geweld tegen vreedzame demonstranten. Er zouden inmiddels ten minste 410 personen, onder wie 58 minderjarigen zijn omgekomen en er zouden inmiddels 17.251 mensen zijn gearresteerd. Onafhankelijke monitoring wordt sterk belemmerd door beperkingen in toegang tot het internet.

Wat zijn de standpunten van Nederland over de situatie in Iran?
Nederland is zeer bezorgd over de situatie in Iran en houdt de situatie scherp in de gaten. Burgers hebben het recht om te demonstreren voor vrouwenrechten en andere mensenrechten. Nederland veroordeelt het geweld tegen vreedzame demonstraten en roept de Iraanse autoriteiten op om een gedegen, transparant en onpartijdig onderzoek in te stellen naar de dood van Mahsa Amini en andere slachtoffers van geweld door de Iraanse autoriteiten. Die oproep heeft Nederland onder andere gedaan in de Mensenrechtenraad van de Verenigde Naties (VN), tijdens de Algemene Vergadering van de VN en in gesprekken met de Iraanse minister van Buitenlandse Zaken. Ook heeft Nederland actief bijgedragen aan de recent ingestelde EU-mensenrechtensancties tegen Iran en denkt mee over vervolgstappen.

Onafhankelijk VN-onderzoek
Op 24 november werd er een speciale zitting van de VN-Mensenrechtenraad gehouden over Iran. Tijdens die bijzondere zitting is met Nederlandse steun een resolutie aangenomen waarmee een onderzoeksmechanisme ingesteld wordt naar alle mensenrechtenschendingen en burgerslachtoffers in Iran sinds de dood van Mahsa Amini.

Wat is de Nederlandse inzet voor het verwijderen van Iran uit de VN-Commissie voor de Status van de Vrouw?
Nederland is voorstander van het verwijderen van Iran uit de VN-Commissie voor de Status van de Vrouw (The Commission on the Status of Women). Op dit moment heeft Nederland geen directe invloed op dit besluit. Dat komt omdat het besluit wordt genomen via een resolutie in de Economische en Sociale Raad van de Verenigde Naties (ECOSOC). Nederland heeft momenteel geen zitting in deze raad. Wel maakt Nederland zich binnen de Europese Unie (EU) sterk voor verwijdering van Iran uit de commissie. De inzet is dat EU-landen die wel in de ECOSOC zitten de resolutie steunen die door de Verenigde Staten is ingediend.

Welke sancties legt de EU op aan Iran?
De EU legt om verschillende redenen sancties op aan Iran. Op 17 oktober heeft de EU nieuwe mensenrechtensancties ingevoerd vanwege de dood van Masha Amini en het geweld tegen vreedzame demonstranten. Op 14 november voerde de EU extra mensenrechtensancties in, tegen 29 personen en 3 entiteiten.

Op 20 oktober stelde de EU sancties in vanwege de rol van Iran bij de ontwikkeling en levering van drones (onbemande luchtvaartuigen) die Rusland inzet in zijn aanvalsoorlog tegen Oekraïne. De tegoeden van de gesanctioneerde personen en entiteiten zijn bevroren, en EU-burgers en -bedrijven mogen aan hen geen middelen meer ter beschikking stellen. Ook geldt er voor gesanctioneerden een reisverbod.

Wat is het reisadvies voor Iran?
De veiligheidssituatie in Iran is verslechterd. Daarom is het reisadvies voor heel Iran rood. Reis niet naar Iran. Wat uw situatie ook is: ga er niet naartoe. Het ministerie van Buitenlandse Zaken kan u (waarschijnlijk) niet helpen als u in de problemen komt. Verblijft u in Iran? Verlaat het land dan als dit op een veilige manier kan. Blijf uit de buurt van demonstraties. Lees het hele reisadvies voor Iran.