Nobelprijs voor Vrede: Wit-Russische activist, Russische en Oekraïense mensenrechtenorganisaties

Jippie

De Nobelprijs voor de Vrede gaat dit jaar naar de Wit-Russische mensenrechtenactivist Ales Byaljatzki en de twee mensenrechtenorganisaties Memorial uit Rusland en Centre for Civil Liberties uit Oekraïne. Dat heeft het Nobelcomité in Oslo bekendgemaakt.

De prijswinnaars van dit jaar vertegenwoordigden het maatschappelijk middenveld in hun thuisland, zei commissievoorzitter Berit Reiss-Andersen tijdens de prijsuitreiking. Ze voeren al jaren campagne voor de bescherming van de grondrechten van burgers en het recht om de machthebbers te bekritiseren. Ze leverden een 'buitengewone bijdrage' aan het documenteren van oorlogsmisdaden, mensenrechtenschendingen en machtsmisbruik.

Door hun niet aflatende inzet voor menselijke waarden, anti-militarisme en de rechtsstaat, hebben de prijswinnaars van dit jaar de visie van Alfred Nobel van vrede en broederschap onder de volkeren nieuw leven ingeblazen en geëerd - een visie die de wereld vandaag het meest nodig heeft, zei Reiss-Andersen.

Byalyatsky in de gevangenis
Byalyatsky zit momenteel vast in Wit-Rusland op beschuldiging van belastingfraude. Reiss-Andersen vroeg de autoriteiten om hem vrij te laten. "We hopen oprecht dat dat zal gebeuren en dat hij naar Oslo kan komen om zijn eer in ontvangst te nemen", zei de voorzitter van het Nobelcomité.

Byaljatzki richtte de organisatie Viasna op, die zich inzet tegen het martelen van politieke gevangenen. Reiss-Andersen zei dat hij zijn leven wijdde aan het bevorderen van democratie en vreedzame ontwikkeling.

De Russische organisatie Memorial wordt geëerd voor haar inzet tegen militarisme en voor haar inzet voor mensenrechten. Memorial is opgericht in 1986 met als doel de slachtoffers van het communistische regime in de Sovjet-Unie niet te vergeten. De organisatie werd vorig jaar verboden in Rusland.

Het Centrum voor Burgerlijke Vrijheden, dat ook een prijs ontving, heeft bijgedragen aan de versterking van het Oekraïense maatschappelijk middenveld, aldus Reiss-Andersen. Na het begin van de Russische agressieoorlog documenteerden de mensenrechtenactivisten oorlogsmisdaden tegen de bevolking.

Prijsuitreiking in december
De Nobelprijs voor de Vrede is begiftigd met 10 miljoen kronen (ongeveer 920.000 euro). Het is een van de meest prestigieuze prijzen ter wereld. De Nobelprijzen zijn vernoemd naar de Zweedse scheikundige en uitvinder Alfred Nobel (1833-1896). Vorig jaar ging de prijs naar Maria Ressa uit de Filipijnen en Dmitri Muratow uit Rusland. De twee journalisten werden geëerd voor hun inzet voor de vrijheid van meningsuiting.

In tegenstelling tot de andere Nobelprijzen wordt de prijs voor de vrede niet in Zweden maar in Noorwegen uitgereikt. Maandag zijn in Stockholm de winnaars bekend gemaakt in de categorieën geneeskunde, natuurkunde, scheikunde en literatuur. Aan het einde van de Nobelprijsweek volgt maandag de onderscheiding voor het bedrijfsleven, die aan de hoofdprijzen is gekoppeld. Alle prijzen worden echter uitgereikt op 10 december, de datum van het overlijden van Alfred Nobel.