Monkeypox uitbraak (apenpokken) bij mensen in meerdere landen, wat is het?

Jippie

Na verschillende gevallen van Apenpokken (monkeypox) in Groot-Brittannië Portugal en de Verenigde Staten dringt het Duitse Robert Koch Instituut aan op verhoogde waakzaamheid voor deze ziekte. Ook in Canada en Spanje lijken er uitbraken te zijn, dit moet nog bevestigd worden.

Want ook al is dit niet de eerste uitbraak buiten Afrika, toch is er een bijzonderheid. Maar wat zijn de symptomen en hoe gevaarlijk is deze virale infectie eigenlijk?

Wat is monkeypox?
Monkypox is een virale ziekte. De monkeypoxvirussen behoren tot een subfamilie van de klassieke pokkenvirussen. Net als bij de gewone pokken ontstaan er in de loop van een infectie vaak blaasjes op het lichaam. De incubatieperiode bedraagt gewoonlijk twee weken.

Hoe is monkeypox overdraagbaar?
Monkeypox komt voor bij apen, maar knaagdieren zijn waarschijnlijk de dragers. Sinds het einde van de pokkenvaccinaties in 1980 zijn er herhaaldelijk gevallen van besmette mensen geweest, vooral in Afrika, aangezien grote delen van de bevolking van het continent niet meer tegen vaccinatie beschermd zijn. Mensen kunnen besmet raken door beten van dieren, maar ook door contact met lichaamsvocht, druppelinfecties of de consumptie van apenvlees. Overdracht van persoon op persoon is ook mogelijk. Het ontstaat door contact met lichaamsvloeistoffen of korsten. Het Robert Koch Instituut (RKI) beschrijft ketens van besmetting van maximaal zes personen. Seksuele overdracht is ook mogelijk. In principe is het besmettingsrisico echter gering. Volgens het UK Health Security Agency (UKHSA) zijn alleen symptomatisch zieken besmettelijk bij nauw contact.

Wat zijn de symptomen?
De virale ziekte veroorzaakt meestal slechts milde symptomen. Volgens de UKHSA, zijn de eerste tekenen van ziekte: Koorts, hoofdpijn, spier- en rugpijn, gezwollen lymfeklieren, rillingen en vermoeidheid. Er kan uitslag ontstaan, die vaak in het gezicht begint en zich verspreidt naar andere delen van het lichaam. De uitslag ziet er afhankelijk van de fase anders uit en kan lijken op waterpokken en syfilis.

Hoe gevaarlijk is de ziekte?
Volgens het RKI verloopt een besmetting meestal milder dan conventionele pokken. Ernstige complicaties en sterfgevallen zijn echter ook mogelijk. Kinderen en personen met verminderde afweer behoren tot de risicogroepen. In sommige gevallen kan er blijvende schade ontstaan, zoals blindheid of littekens. De meeste besmette mensen herstellen echter binnen een paar weken.

Welke uitbraken van monkeypox zijn bekend?
Het aantal gevallen in West- en Centraal-Afrika zijn de laatste jaren toegenomen. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) waren er tussen september 2017 en eind april 2022  zo'n 558 vermoedelijke gevallen van monkeypox in Nigeria, waarvan er 241 zijn bevestigd. In deze periode zijn acht mensen aan monkeypox gestorven, aldus de mededeling.

Gevallen buiten Afrika zijn zeldzaam en zijn volgens een technisch document van het RKI slechts in drie andere landen ontdekt: de VS, Israël en het VK. Bij een grote uitbraak in de VS in 2003 raakten meer dan 30 mensen in verschillende staten besmet. In die tijd werd het virus binnengebracht met het transport van 800 kleine zoogdieren uit Ghana. De getroffenen zouden het virus niet rechtstreeks van deze dieren hebben opgelopen, maar door contact met prairiehonden die in de buurt van de Ghanese dieren waren gehouden voordat zij werden doorverkocht. 

Wat maakt de huidige uitbraak in het VK opvallend?
Eind 2018 waren er al drie gevallen in het Verenigd Koninkrijk, en in 2021 komt er nog één bij. Bij het huidige aantal gevallen in het land is bevestigd dat zeven mensen met monkeypox besmet zijn. Aanvankelijk werd op 7 mei één geval gemeld, dat lijkt te kunnen teruggevoerd naar een reiziger die terugkeerde uit Nigeria. Vier van de zeven besmette personen zouden mannen zijn die seks hebben gehad met andere mannen. Ze zouden de ziekte in Londen hebben opgelopen. Men vermoedt dat het virus zich in deze groep gemakkelijker verspreidt. Wat bijzonder is, is dat enkele van de zeven gevallen niet met elkaar in verband staan. Het is soms onduidelijk waar de getroffenen besmet zijn geraakt. Tot nu toe is dit nog niet eerder buiten Afrika gebeurd.

Is dit een reden tot bezorgdheid?
Volgens de UKHSA is deze cluster van gevallen ongebruikelijk. Het risico voor de bevolking is echter gering. Het wordt zeer onwaarschijnlijk geacht dat de uitbraak zich tot een epidemie zal ontwikkelen. De Nigeriaanse viroloog Oyewale Tomori waarschuwt echter in een interview dat er momenteel geen wereldwijd systeem bestaat om de verspreiding van monkeypox tegen te gaan.

Wat te doen in geval van verdenking?
Het Duitse RKI dringt er bij artsen op aan waakzaam te zijn. Monkeypox moet als een mogelijke oorzaak worden beschouwd in geval van onduidelijke pokkenachtige huidveranderingen, zelfs als de getroffenen niet naar bepaalde gebieden zijn gereisd. Volgens het RKI moeten mannen die seks hebben met mannen "onmiddellijk medische hulp inroepen" in geval van ongewone huidveranderingen. Het RKI, bijvoorbeeld, biedt moleculaire diagnostiek om monkeypox vast te stellen. Het Britse bureau voor infectiebestrijding roept vooral homoseksuele en biseksuele mannen op om uit te kijken naar uitslag en laesies op hun lichaam, vooral in de genitale zone. De WHO beveelt isolatie aan in het geval van een bewezen infectie.

Welke behandelingsmogelijkheden zijn er?
Momenteel bestaat er geen specifieke behandeling voor monkeypox-infectie. Er zijn echter manieren om de symptomen van de ziekte met medicijnen tegen te gaan. In het beginstadium van een infectie kan het verloop verzwakt worden door toediening van het pokkenvaccin, aldus het wetenschappelijk tijdschrift "Spektrum". Bovendien bestaat er een levend vaccin dat in de VS kan worden toegediend voor gerichte vaccinaties bij eventuele toekomstige uitbraken. Het gebruik hiervan is in niet in alle landen toegestaan.