Minister mocht erkenning Stamcelbank Nederland in Leusden intrekken: opgeslagen materiaal mag niet meer gebruikt worden

De erkenning als orgaanbank van Stamcelbank Nederland (de Stamcelbank) in Leusden mocht vorig jaar worden ingetrokken. Dat concludeert de bestuursrechter van de rechtbank Midden-Nederland. De minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport trok de erkenning in omdat de veiligheid en de kwaliteit van de opgeslagen cellen niet langer gegarandeerd kan worden. Dat betekent ook dat eerder opgeslagen materiaal niet meer gebruikt mag worden en dat de Stamcelbank moet stoppen met de opslag daarvan.

Navelstrengbloed
Ouders van pasgeboren kinderen konden bij de Stamcelbank terecht om navelstrengbloed te bewaren. Dit bij de bevalling vrijgekomen bloed bevat stamcellen en wordt na bewerking in het laboratorium van de Stamcelbank ingevroren en opgeslagen. Het opslaan ervan gebeurt vanuit de gedachte dat er in de toekomst toepassingen mogelijk zijn met dit materiaal die mogelijk levensreddend zijn. Voor het in ontvangst nemen van lichaamsmateriaal, het bewerken, opslaan en distribueren is een erkenning nodig.

Kritische tekortkomingen
In het najaar van 2020 heeft de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd onderzoek gedaan bij de Stamcelbank. De conclusie van dat onderzoek is dat er meerdere tekortkomingen zijn bij de Stamcelbank. Er zijn tientallen gebreken in de borging van de kwaliteit en veiligheid van de stamcellen geconstateerd, waaronder het niet voldoende steriel werken en het niet uitsluiten van het risico op verwisseling. Daarnaast voert de Stamcelbank handelingen uit waarvoor geen erkenning is afgegeven en vervoerde het bedrijf stamcellen van vóór 2014, terwijl dat nadrukkelijk niet mocht.

Volgens de Stamcelbank zijn er geen kritische tekortkomingen in haar bedrijf en als die er al zijn vormen die geen gevaar voor de volksgezondheid. De rechtbank is echter van oordeel dat het om zeer veel tekortkomingen in de bedrijfsvoering van de Stamcelbank gaat en dat die rechtstreeks effect kunnen hebben op de veiligheid en kwaliteit van het lichaamsmateriaal. Daarom zijn de tekortkomingen kritisch te noemen en mocht de minister de erkenning intrekken.

Stamcelbank moet sluiten
De intrekking van de erkenning heeft tot gevolg dat de Stamcelbank geen lichaamsmateriaal meer in ontvangst mag nemen, mag bewerken en bewaren en ook niet mag distribueren. De minister heeft vastgesteld dat Stamcelbank op alle vier de activiteiten de wet- en regelgeving niet goed uitvoert en dat de geconstateerde tekortkomingen ernstig zijn. Om te zorgen dat een einde komt aan deze overtredingen die een gevaar voor de volksgezondheid kunnen opleveren, is intrekking van de erkenning een geschikt middel en is deze intrekking ook evenredig. In het voorjaar van 2021 had de Stamcelbank kunnen overleggen met de ouders wat er met het opgeslagen materiaal moet gebeuren. Dat heeft het bedrijf niet gedaan. De rechtbank vindt niet dat de Stamcelbank hier nog meer tijd voor had moeten krijgen, of nu moet krijgen. Met deze uitspraak moet de Stamcelbank haar activiteiten staken. De Stamcelbank kan zich binnen twee weken tot de hoger beroepsrechter richten als zij haar activiteiten toch (tijdelijk) wil voortzetten. Wat er met het opgeslagen materiaal moet gebeuren is niet aan de rechtbank.