Universiteit van Hongkong verwijdert beeldhouwwerk Tiananmen als een dief in de nacht

Jippie

Het beeldhouwwerk is een van de weinige overgebleven openbare symbolen in Hongkong van een Chinese pro-democratische beweging die in 1989 op brute wijze werd neergeslagen. Peking probeert het incident al 30 jaar uit het collectieve geheugen te wissen.

Werknemers van de Universiteit van Hongkong (HKU) hebben in de vroege donderdagochtend voor zonsopgang een groot beeldhouwwerk ter nagedachtenis aan de slachtoffers van het bloedbad op het Plein van de Hemelse Vrede in 1989 in Beijing verwijderd.

"Pillar of Shame", een 2 ton wegend, 8 meter hoog koperen werk van de Deense beeldhouwer Jens Galschiot, bestaat uit een toren van 50 op elkaar gestapelde verminkte lichamen, die de studenten symboliseren die op 4 juni 1989 door Chinese regeringstroepen werden gedood.

Getuigen meldden dat de sloopwerkzaamheden woensdag laat op gang kwamen na de komst van een hijskraan en ten minste één zeecontainer op de campus. Werklui plaatsten gele barricades rond het beeldhouwwerk, dat zich op een binnenplaats bevindt, en gingen vervolgens verder met het opzetten van een hekwerk en witte doeken rond het stuk terwijl bewakers toekeken.

Beeldhouwer Galschiot gaf een verklaring af waarin hij zei dat hij "erg geschokt" was door het nieuws en bang was dat zijn werk zou worden vernietigd. Hij merkte ook op dat het zijn eigendom was en zei dat hij "vergoeding zou eisen voor eventuele schade aan het beeld".

Wat gaat er met het beeld gebeuren?
Beheerders van de universiteit maakten in oktober bekend dat zij de Hongkong Alliance in Support of Patriotic Democratic Movements of China - een inmiddels ontbonden groep die jaarlijks op 4 juni kaarswakes organiseerde - hadden laten weten dat zij het beeld moesten verwijderen. Voormalige leden van de groep vertelden de universiteit dat de beheerders contact moesten opnemen met de beeldhouwer over de verwijdering van het beeld.

Jens Galschiot zegt dat hij contact heeft opgenomen met de universiteit over het terugbrengen van het werk naar Denemarken, maar nooit een antwoord heeft gekregen op zijn aanbod.

Citizen News, een lokaal mediakanaal in Hong Kong, heeft gemeld dat de universiteitsraad onlangs heeft gestemd voor de sloop van het werk.

Waarom willen autoriteiten dat 'Pillar of Shame' wordt verwijderd?
Het beeld, dat 20 jaar geleden in het Victoriapark in Hongkong werd geplaatst, is een van de weinige overgebleven openbare herinneringen aan het bloedbad van Tiananmen - een incident dat Peking sindsdien vastberaden uit het Chinese collectieve geheugen probeert te wissen.

Op het vasteland van China zijn openbare herdenkingen of symbolen van de gebeurtenis streng verboden. Velen die na de gebeurtenis zijn geboren, hebben er weinig of geen weet van, omdat het feitelijk uit de geschiedenis is gewist.

De acties van woensdag zijn slechts de laatste poging om diegenen in Hongkong het zwijgen op te leggen die aandringen op herdenking van de gebeurtenis. Massale kaarswakes zijn in Hongkong al tientallen jaren een vast gegeven, hoewel de situatie drastisch is veranderd sinds Beijing de voormalige Britse kolonie in 1997 weer in bezit nam. De afgelopen twee jaar hebben de Chinese autoriteiten dergelijke evenementen verboden, onder verwijzing naar het coronavirus.

Vorig jaar arresteerden de Chinese autoriteiten 24 activisten en beschuldigden hen van misdrijven voor hun rol in een wake op het Plein van de Hemelse Vrede, waarbij duizenden mensen hen volgden toen zij door de barricades in een park in Hongkong braken om kaarsen aan te steken en te zingen, ondanks een verbod van de politie op het evenement.

Houdt dit verband met de wet op de nationale veiligheid van Hongkong?
Hongkong is al lange tijd het toneel van verhitte discussies en massale openbare protesten waarin wordt gepleit voor het recht op autonomie van het Chinese vasteland. Dat debat is nog heviger geworden na de goedkeuring en uitvoering van de door Peking opgelegde nationale veiligheidswet van Hongkong op 30 juni 2020.

De autoriteiten hebben deze wet - die bepaalt dat wie zich niet aan de wet houdt, kan worden uitgeleverd aan het Chinese vasteland om daar te worden berecht - gebruikt om de vrije meningsuiting aan banden te leggen en pro-democratie- en burgerrechtenbewegingen te onderdrukken.

De wetgeving verbiedt wat wordt omschreven als afscheiding, subversie, terrorisme en buitenlandse heimelijke afspraken met de bedoeling zich in de aangelegenheden van de stad te mengen. De wet werd onder druk van Peking door de Wetgevende Raad van Hongkong gedrukt toen in 2019 massale pro-democratische demonstraties plaatsvonden. Tot nu toe zijn meer dan 100 activisten gearresteerd op grond van de wet.

Waarom is de nationale veiligheidswet van Hongkong zo omstreden?
Westerse regeringen hebben luidkeels bezwaar gemaakt tegen de wet en beschuldigen China ervan deze te gebruiken als wapen voor repressie. Het Westen beweert, samen met critici in Hongkong, dat de wet ingaat tegen de belofte van Peking om een groot deel van de autonomie die het eiland onder Brits bewind genoot, te handhaven. China had beloofd die autonomie te respecteren onder het motto: "Eén land, twee systemen".

De autoriteiten in Beijing en Hongkong beweren dat de nationale veiligheidswet de orde en stabiliteit in de stad heeft hersteld na de protesten van 2019.

Sprekend over de verwijdering van het beeld woensdagavond, zei een 19-jarige student op de campus: "De universiteit is laf om deze actie midden in de nacht uit te voeren. Ik ben erg teleurgesteld, want het beeld is een symbool van de geschiedenis. Deze universiteit beweert dat ze academische vrijheid voorstaat, maar ze kan niet eens een historisch monument behouden."

Het bureau voor openbare aangelegenheden van de universiteit heeft geen openbare verklaring over de situatie afgelegd en heeft niet gereageerd op verzoeken om een verklaring van de persbureaus AP en Reuters.