Hoe is de COVID-19 situatie in Europa nu de tweede 'pandemiewinter' nadert?

De infectie- en sterftecijfers voor COVID-19 lopen momenteel in Europa sterk uiteen. Hoe staat het met de vaccinatiegraad en de beperkingen van het coronavirus? En wat kunnen we deze winter in de verschillende landen verwachten?

Europese landen hebben uiteenlopende strategieën om de pandemie te beheersen, met wisselend succes.

Italië
Op 15 oktober heeft Italië zichzelf de strengste vaccinatie-eisen van heel Europa opgelegd. Alle werknemers moeten nu een "green pass" laten zien waaruit blijkt dat zij zijn ingeënt, onlangs van C19-infectie zijn hersteld of in de afgelopen 48 uur een negatieve test hebben ondergaan. Iedereen die uit eten wil of in openbare ruimten zoals de bioscoop wil vertoeven, moet ook zijn pasje laten zien. Maskers zijn nog steeds verplicht in openbare binnenruimten.

Dit beleid lijkt te werken, want Italië - met een zevendaagse incidentie van 29 besmettingen per 100.000 inwoners - heeft nu een van de laagste overdrachtspercentages. Het mediterrane land was het epicentrum van COVID-19 in Europa toen de pandemie in 2020 uitbrak.

Premier Mario Draghi, het voormalige hoofd van de Europese Centrale Bank, koos voor strenge regels in de hoop dat de economie zich sneller zou herstellen. Gelukkig voor hem heeft de meerderheid van de Italianen het idee van een COVID-paspoort aanvaard. Tachtig procent van de volwassenen is al gevaccineerd. De strenge maatregelen van Draghi hebben de haperende inentingscampagne van Italië een stevige impuls gegeven.

Verenigd Koninkrijk
Als een van de eerste landen in Europa dat op grote schaal begon te vaccineren tegen COVID-19, liep het Verenigd Koninkrijk begin 2021 voorop. Het aanvankelijke voordeel lijkt echter verloren te zijn gegaan: De vaccinaties gaan n iet zo hard meer en sommige virologen denken dat de effecten van het vaccin van Oxford-AstraZeneca na ongeveer zes maanden begint af te nemen. Van de volwassenen is nu 79% volledig gevaccineerd. Mensen die ouder zijn dan 50 of klinisch kwetsbaar worden geacht, krijgen nu een derde vaccinatie aangeboden om hun immuniteit te versterken.

Met een incidentie van 479 gevallen per 100.000 mensen op zeven dagen neemt het aantal infecties in het VK sterk toe. Vooral Engeland kent hoge infectiecijfers, met navenant veel sterfgevallen en ziekenhuisopnames. Engeland heeft vrijwel alle pandemiebeperkingen opgeheven op 19 juli, die prompt werd omgedoopt tot "Dag van de vrijheid". Werknemers werd verteld dat ze konden stoppen met thuiswerken en terug kunnen naar hun kantoren. Het woon-werk verkeer is bijna terug op het niveau van voor de pandemie.

Deskundigen hadden in de zomer gewaarschuwd dat het te vroeg was om de coronamaatregelen op te heffen. Vertegenwoordigers van de National Health Service (NHS) dringen nu aan op de herinvoering van beschermende maatregelen, zoals het verplichten van mondkapjes op openbare plaatsen, en waarschuwen dat er een "wintercrisis" dreigt. De regering weigert echter nog steeds om nieuwe beperkingen op te leggen. "We geloven niet dat ze onmisbaar zijn," zei minister van Volksgezondheid Sajid Javid woensdag over de druk waarmee de NHS wordt geconfronteerd. En Kwasi Kwarteng, de staatssecretaris voor economische zaken, heeft erop aangedrongen dat er geen nieuwe lockdowns zullen komen.

Letland
Met een zevendaagse incidentie van meer dan 800 nieuwe infecties per 100.000 mensen, heeft Letland zojuist een strenge lockdown ingesteld die tot half november zal duren. Ook het aantal sterfgevallen en ziekte door COVID-19 neemt sterk toe. Iets meer dan de helft van de mensen in Letland is gevaccineerd. Dit weerspiegelt de trend in andere landen in de regio, waar het scepticisme ten aanzien van vaccinatie groot is en het vertrouwen in de autoriteiten over het algemeen laag.

"Ik bied mijn verontschuldigingen aan voor degenen die al zijn gevaccineerd, maar de beperkingen zullen voor iedereen gelden", zei premier Krisjanis Karins maandag. Alle restaurants, bioscopen en andere openbare gelegenheden zullen weer gesloten zijn en er zal een avondklok gelden van 20.00 tot 5.00 uur. Alleen supermarkten zullen open blijven en men heeft een coronatoegangsbewijs nodig om de supermarkt in te mogen. Er wordt streng gecontroleerd op de coronamaatregelen. De Letten wordt dringend verzocht weer thuis te gaan werken.

De ziekenhuizen zijn overbelast en stellen nu alle routinebehandelingen uit, zodat de intensive care-afdelingen zich bijna uitsluitend op COVID-19-patiënten kunnen richten.

Portugal
De Portugese regering legde al vroeg strenge beperkingen op in het openbare leven, nadat het land aan het begin van de pandemie bijna was overspoeld. Momenteel registreert het land lage besmettingspercentages, met een zevendaagse incidentie van 46 per 100.000 inwoners, inclusief relatief weinig sterfgevallen en ziekenhuisopnames. Dit is het resultaat van een voorbeeldige vaccinatiecampagne. In Portugal is 85% van de mensen volledig gevaccineerd, waarmee het land bovenaan staat in de lijst van vaccinaties in Europa.

Het succes van de vaccinatiecampagne kan worden toegeschreven aan de quasimilitaire planning van een admiraal van de Portugese marine. Hij nam in februari de leiding over de coronavirus-task force en vorderde grote sportfaciliteiten om als vaccinatiecentra te gebruiken waar mensen zich doorheen konden bewegen als in een fabriek. De officier heeft sindsdien verklaard dat zijn missie met succes was voltooid.

Hierbij had hij de Portugese geschiedenis aan zijn zijde. In het begin van de jaren zeventig had het land een extreem hoog kindersterftecijfer, dat met behulp van de volksgezondheid en wijdverbreide vaccinatie werd teruggedrongen. Sindsdien is vaccinatie in Portugal algemeen aanvaard, zijn er nauwelijks vaccinatiesceptici en hebben de meeste burgers vertrouwen in de overheidsmaatregelen.

Polen
In 2020 noteerde Polen een van de hoogste sterftecijfers door COVID-19 in de Europese Unie. Ambtenaren waarschuwen nu dat men zich schrap moeten zetten voor de dood van meer vrienden en familieleden deze winter, omdat Polen de afgelopen dagen een explosie van COVID-19 infecties heeft geregistreerd. Op woensdag zei de minister van Volksgezondheid dat, mocht de trend aanhouden, "drastische maatregelen" zouden worden genomen. Hij sluit echter nog steeds het opleggen van een nieuwe lockdown uit.

De dramatische stijging was onverwacht, en is nog niet terug te vinden in de officiële statistieken van het Europees Centrum voor ziektepreventie en -bestrijding. De cijfers van Polen liggen ook ver onder die van andere Europese landen, maar dat komt mogelijk omdat er in Polen minder wordt getest.

De regering waarschuwt nu dat Polen op de rand van een vierde golf staat, en beschrijft de laatste cijfers als "een rood waarschuwingslicht" voor ongevaccineerde mensen. Nieuwe gevallen van COVID-19 ziekte en sterfgevallen zijn op hun hoogste niveaus sinds het begin van de zomer. Slechts 52% van de mensen is volledig gevaccineerd, aanzienlijk minder dan het EU-gemiddelde.

De vaccinatiecampagne in Polen is vrij goed van start gegaan, maar stagneert nu al maanden. Alle pogingen van de regering om de burgers aan te moedigen zich te laten vaccineren, zoals het opzetten van een loterij waaraan gevaccineerden kunnen deelnemen, hebben de achterblijvende aantallen niet kunnen doen stijgen. Tot dusver heeft de regering echter afgezien van strengere maatregelen, zoals in Italië zijn opgelegd.

Duitsland
in 2020 leek Duitsland een voorbeeld te stellen in de manier waarop het met de pandemie omging. De nationale vaccinatiecampagne hapert nu echter. Slechts 66% van de inwoners is volledig gevaccineerd, waarmee Duitsland achterligt op Frankrijk, Spanje en Italië. Er bestaat twijfel over dat niet veel van de overgebleven mensen bereid zouden zijn het vaccin te ontvangen. De situatie in de voormalige Oost-Duitse deelstaten ziet er somber uit.

In tegenstelling tot een aantal andere EU-landen heeft Duitsland vaccinatie niet verplicht gesteld. Uit een enquête onder ziekenhuispersoneel is gebleken dat sceptici van vaccins zich nog steeds zorgen maken over mogelijke bijwerkingen en dat velen onder de zogenoemde vaccinuitstellers nog willen wachten. 

In Duitsland ligt de incidentie van zeven dagen nog steeds in de lage marge. Nu de winter voor de deur staat, maken medici zich echter zorgen over de lage vaccinatiegraad van het land. In de verschillende deelstaten en regio's worden verschillende coronamaatregelen van uiteenlopende striktheid toegepast.

Coronasituatie in Europese landen ( Foto-Pixabay)
Coronasituatie in Europese landen ( Foto-Pixabay)