De aanslagen op 9/11/2001, de 'war on terror' en de gevolgen voor de wereld

Jippie

Precies twintig jaar geleden daagden terroristen de enige overgebleven supermacht ter wereld uit. Als reactie daarop hebben de Verenigde Staten een 'oorlog tegen het terrorisme' uitgeroepen. De wereld heeft nog steeds last van de gevolgen daarvan.

De terroristische aanslagen van 9/11 troffen het hart van Amerika. In meer dan één opzicht. Nooit eerder was er een aanval van deze omvang op Amerikaanse bodem. Ze waren ongekend, zowel in het aantal slachtoffers dat ze veroorzaakten als in de precisie waarmee de terroristen in slechts een uur tijd belangrijke Amerikaanse symbolen van de economische en militaire werelddominantie vernietigden. Het is waarschijnlijk alleen dankzij een handvol moedige passagiers dat een vierde vliegtuig zijn dodelijke vlucht naar het Witte Huis en het Capitool niet heeft beëindigd na de aanslagen op het World Trade Center en het Pentagon.

Twintig jaar zijn verstreken sinds de aanslagen van 11 september. Op Ground Zero in New York staat een gedenkteken voor de bijna 3.000 slachtoffers van de aanslagen en steken de torens van een nieuw World Trade Center fier uit boven de skyline. De stad heeft zich hersteld en heeft nu meer inwoners dan in 2001. Tot de start van de COVID-19-pandemie floreerde de economie.

Maar niets is meer zoals het was in de VS, grote delen van het Midden-Oosten en Afghanistan. De Taliban zijn misschien terug in Afghanistan, maar toen een terroristische aanslag onlangs zo'n 170 Afghanen en meer dan een dozijn Amerikaanse soldaten doodde tijdens een evacuatieoperatie op de luchthaven van Kabul, was het de "Islamitische Staat" die de verantwoordelijkheid opeiste. De IS organisatie bestond twintig jaar geleden niet eens toen de "oorlog tegen het terrorisme" begon. Het ontstaan ervan hangt nauw samen met de manier waarop de 'oorlog tegen het terrorisme' is uitgevoerd.

"We weten heel goed dat de opkomst van IS een direct gevolg was van de val van Saddam Hoessein in 2003", zegt Bernd Greiner. In een interview met DW legt de Hamburgse historicus uit dat een groot deel van de aanvankelijke IS-strijders afkomstig was uit het oude leger van Saddam Hoessein. "Het werd van het ene op het andere moment door de Verenigde Staten ontbonden. Daardoor stonden honderdduizenden jonge mannen op straat zonder uitzicht op werk. Dat soort dingen is voeding voor radicalisering."

Een oorlog beginnen met stanleymesjes
In 2001 hebben terroristen van Al-Qaeda het World Trade Center vernietigd, een symbool van economische macht, en het Pentagon aangevallen, het centrum van de Amerikaanse militaire macht. Die aanvallen hebben de VS getraumatiseerd. Met niets meer dan stanleymesjes op zak maakten mannen onder leiding van de Saoediër Osama bin Laden passagiersvliegtuigen tot vernietigingswapens. Het was een ongekende vernedering voor een land dat op het toppunt van zijn macht leek te staan. Tien jaar na het winnen van de Koude Oorlog na de ineenstorting van de Sovjet-Unie, leek de VS onoverwinnelijk.

Na de aanslagen werd de VS overspoeld door immens nationaal verdriet en voelde de hele wereld zich solidair met hen. Toen kwamen woede en vergelding die begrepen werden. Voor het eerst in de geschiedenis van de NAVO werd een beroep gedaan op haar wederzijdse verdedigingsclausule. In een militaire operatie die door de VN-Veiligheidsraad werd gelegitimeerd als een daad van zelfverdediging, wierpen de NAVO-bondgenoten de Taliban in Afghanistan in een kwestie van maanden omver.

Toen de toenmalige president George W. Bush in 2003 Irak aanviel, bestond die legitimiteit niet meer. Er waren alleen valse beschuldigingen over Saddam Hoesseins banden met de terroristen van 11 september en dat de Iraakse dictator massavernietigingswapens produceerde.

De 'Onmisbare Natie' laat zijn kracht zien
Veel Amerikaanse politici zagen na 11 september de kans om te laten zien dat de VS 's werelds 'onmisbare natie' was, zegt de Amerikaanse historicus Stephen Wertheim in een interview met DW. "Ze demonstreerden deze 'onmisbaarheid' door te proberen een heel land en een hele regio van de wereld te herstructueren."

Bernd Greiner ziet een ander motief: "In zijn machteloosheid en onmacht tegenover dit soort terroristische aanslagen, wilden de VS aan de wereld, en vooral aan de Arabische wereld, laten zien dat wie met Amerika solt zijn bestaansrecht zal verliezen. " De historicus beschouwt beide oorlogen ook als zeer symbolische handelingen.

De stelling van Greiner wordt ondersteund door het feit dat slechts een paar weken na 11 september het Witte Huis het Pentagon opdroeg om scenario's op te stellen voor een oorlog tegen Irak. Toen Henry Kissinger door de speechschrijver van George W. Bush, Michael Gerson, werd gevraagd waarom hij de oorlog in Irak steunde, zei hij: "Omdat Afghanistan niet genoeg was." Amerika's radicale tegenstanders in de moslimwereld wilden de Verenigde Staten vernederen,"dus moeten wij ze ook vernederen".

Bijna 1 miljoen oorlogsslachtoffers
De door Bush afgekondigde 'war on terror' werd een liminalé oorlog. Een oorlog "die niet precies gedefinieerd is, noch tijdelijk, noch geografisch. Hij werd wereldwijd gevoerd", zoals Johannes Thimm, een Amerikaanse expert bij het Duitse Instituut voor Internationale en Veiligheidszaken het definieert. Volgens het "Cost of War"-project van Brown University voert de Amerikaanse regering in totaal 85 landen antiterreurmaatregelen uit. Hun team, bestaande uit meer dan 50 academici, juristen en mensenrechtenactivisten, berekende dat in de "war on terror" in totaal bijna 930.000 mensen direct zijn omgekomen als gevolg van gevechtsoperaties, waarvan bijna 400.000 burgers.

De publieke opinie reageerde geschokt in 2010 toen WikiLeaks het ware gezicht van de oorlogen in Irak en Afghanistan onthulde. Ook onstond er veel ophef na de publicatie van de video "Collateral Murder" die de moord op burgers in Bagdad liet zien.

Beschadigde reputatie
De reputatie van de VS werd ook geschaad omdat ze het oorlogsrecht negeerden. In een interview met DW citeert Thimm de officiële herinvoering van marteling onder een andere naam. "Er is een reden waarom dit geen marteling werdt genoemd, maar 'verbeterde ondervragingstechnieken', omdat marteling simpelweg en ondubbelzinnig verboden is door het internationaal recht."

De schendingen door de VS omvatten onder meer de langdurige detentie van verdachten in ruimtes waar geen wetten werden gerespecteerd, zoals de Amerikaanse marinebasis in Guantanamo. Daarnaast het doden van terreurverdachten bij drone-aanvallen.

In een interview met DW stelt politicoloog Julian Junk van de Hessian Foundation for Peace and Conflict Research onder verwijzing naar de terroristische netwerken in Europa "we hebben kunnen zien dat de buitenwettelijke methoden in de 'War on Terror' een mobiliserend effect hebben gehad op Salafistische en jihadistische groepen."

Een fout van acht biljoen dollar?
Volgens de Cost of War heeft de 20-jarige 'oorlog tegen het terrorisme' de VS het onvoorstelbare bedrag van $ 8 biljoen gekost. Dit zou gemakkelijk meerdere keren het infrastructuurprogramma van de huidige Amerikaanse president Joe Biden kunnen betalen. Dat is de reden waarom de Amerikaanse expert Bernd Greiner gelooft dat "de VS zichzelf enorm heeft beschadigd door deze absurd hoge uitgaven voor de oorlogen in Irak en Afghanistan."

"Er zijn zoveel andere belangrijke kwesties waar de Verenigde Staten hun mensen en middelen naar toe hadden kunnen sturen", zegt Wertheim, "in plaats van met dood en verderf te reageren op de aanslag van 11 september."