Meer diversiteit en zelfkritiek op 4 en 5 mei

Het Nationaal Comité 4 en 5 mei heeft in haar beleidsvisie voor de komende jaren opgenomen dat de Dodenherdenking en Bevrijdingsdag in het teken komen te staan van onder andere diversiteit en zelfkritiek. In het beleidsplan staat daarover onder andere het volgende:


"Het comité zet zich in voor meer pluriformiteit bij herdenken en vieren in de komende beleidsperiode, met oog voor diversiteit, waaronder we variatie bedoelen in geslacht, leeftijd, religie, herkomst, woonplaats, uiterlijk en andere identiteitsbepalende kenmerken die de interactie tussen mensen beïnvloeden. Enerzijds willen we meer diversiteit laten zien in de familieverhalen die we ophalen en uitlichten en daarmee de meerstemmigheid vergroten. Ook willen we aandacht vragen voor de oorlogservaringen van bijvoorbeeld romusha’s tijdens de Tweede Wereldoorlog of zwarte soldaten die Europa bevrijdden. Anderzijds willen we een diverser publiek uitnodigen voor gesprekken over deze thema’s. Iedereen moet zich kunnen herkennen in de opzet van de nationale momenten en zich welkom voelen om deel te nemen. Zowel de eerste generatie van oorlogsgetroffenen, als mensen met ervaringen met een andere oorlog, als mensen die wellicht geen directe relatie met oorlog hebben maar zich betrokken voelen bij de thematiek van oorlog, onvrijheid en vrijheid en democratie. “ Mijn opa wilde onder geen beding de Japanse soldaten bedienen. Het is een wonder dat ze hem, die eigenwijze Chinees, niet meteen hebben gedood. Chinezen waren in de oorlog eventjes minder minderwaardig dan Hollanders.” (Mei Li Vos in De Indië Monologen) Door middel van langlopend onderzoek brengt het comité de komende jaren in kaart welke verhalen van vrijheid en onvrijheid er leven in de Nederlandse samenleving. Hoe vormt de ervaring van een actuele oorlog of deelname aan een vredesmissie het leven van een militair en welke invloed heeft dit op de beleving van vrijheid van veteranen? Wat betekent dit voor het thuisfront en hoe vinden deze verhalen hun weg in families? En welke oorlogen of conflicten spelen een rol in de beleving van vrijheid en onvrijheid van jongere generaties?"

"Op 15 augustus capituleerde ook de Japanse bezetter van wat toen Nederlands-Indië heette. In dit deel van het koninkrijk bracht dat echter geen vrijheid, maar volgde een bloedige dekolonisatiestrijd. Nederland onthield Indonesië in de jaren na de Tweede Wereldoorlog de vrijheid die het zelf had teruggekregen en trad in dit conflict op met vaak excessief geweld. Koning Willem-Alexander zei op 10 maart 2020, tijdens zijn staatsbezoek aan Indonesië: «Voor de geweldsontsporingen van Nederlandse zijde in die jaren wil ik hier nu, in navolging van eerdere uitspraken van mijn regering, mijn spijt uitspreken en excuses overbrengen. Dit doe ik in het volle besef dat de pijn en het verdriet van de getroffen families generaties lang voelbaar blijven.» < De bevolking van Indonesië wilde na de Tweede Wereldoorlog onafhankelijkheid en op verschillende plekken, zoals in Soerabaja, werd door middel van grote aanplakbiljetten de roep om vrijheid kracht bijgezet. foto: nederlands instituut voor militaire historie / collectie rups Een brede en verbindende blik zoals door de koning verwoord betekent daadwerkelijke aandacht voor deze periode uit onze geschiedenis. Voor de constatering dat Nederland in die tijd aan de verkeerde kant van de geschiedenis stond. Het laat zien dat we in Nederland moeten durven reflecteren op de dekolonisatiestrijd; een periode in de geschiedenis waar Nederland niet trots op kan zijn en waarover we als samenleving daarom veelal zwegen. Het comité wil zich inzetten om woorden en vor men te vinden om met elkaar over deze pijnlijke periode te kunnen spreken, en om te kunnen herdenken. Daarbij is het van belang dat iedereen, veteraan uit deze oorlog of burgerslachtoffer in het conflict, een passende plaats vindt tijdens de herdenking. Een eerlijke, kritische reflectie op het verleden draagt bij aan de gezamenlijke, niet-eenzijdige beleving van vrijheid. Het comité zal werken aan ma nieren om dit deel van de Nederlandse geschiedenis een plaats te geven, met de woorden van de koning als fundament."

Helaas vergeet het Comité de Bersiap te benoemen, de genocide op Indische Nederlanders die aanleiding was voor de Politionele acties in Nederlands-Indië.

Verdere aandachtspunten voor het Nationaal Comité 4 en 5 mei zijn Familieverhalen en Vrijheid verdiepen.