JSF is geflopt, volgens Amerikaanse luchtmacht

De Amerikaanse luchtmacht is eruit. De Joint Strike Fighter (JSF) had het paradepaardje van de luchtmacht moeten worden, maar na vele jaren en vele tegenslagen lijkt het ultramoderne vliegtuig volledig mislukt te zijn. Het Amerikaanse ministerie van Defensie is inmiddels op zoek naar een goedkoper alternatief.


Joint Strike Fighter (Foto: Yichuan Cao/NurPhoto via Getty Images)

Nederland heeft onder hoge druk van de VVD in 2014 37 van die mislukkingen aangekocht, waarvan elk een waarde van honderd miljoen euro vertegenwoordigt. Het leger in de VS is er inmiddels van overtuigd dat de F-35 te duur is en niet aan de verwachtingen voldoet.

Daarnaast is het toestel nogal gewend aan duur, intensief onderhoud om alle veelvoorkomende storingen te verhelpen, meer dan het dubbele dan het onderhoud van de simpelere F-16. Charles Brown, hoge generaal bij de luchtmacht, vergelijkt de high-tech F-35 met een Ferrari. "Daar ga je ook niet elke dag mee naar je werk. Die bewaar je voor het weekend. Dit toestel is te duur voor simpele, alledaagse vluchtroutines."

Brown wil daardoor het gebruik van de JSF terugbrengen en de overige vluchten overlaten aan andere, goedkopere, gevechtsvliegtuigen. Dat de F-16 vervangen moet worden, zoveel is wel duidelijk. Het 60-jaar oude ontwerp is te duur voor een upgrade.

Dan Grazier, een militair analist, vindt dat het toestel te ver doorontwikkeld is. "De luchtmacht en Lockheed wilden het toestel te goed maken. Het moest te veel kunnen." Deze complexiteit bracht kosten met zich mee, hoge kosten.

Nederlandse aankoop
Ook in Nederland is de JSF altijd controversieel geweest. Nadat de VVD in 2014 de aankoop bijna eigenhandig had doorgedrukt, tegen de wil van toenmalig coalitiegenoot PvdA in, is het toestel nooit positief in de pers verschenen. Toch werd in 2019 een extra bestelling van negen vliegtuigen geplaatst.

In datzelfde jaar landde dan toch eindelijk de eerste Nederlandse F-35 in Leeuwarden. Ook toen al was er twijfel over het paradepaardje. "Geloof geen juichverhalen van luchtmachtfiguren", zo bevestigden onafhankelijke experts de geluiden uit de VS. Het hypermoderne toestel was toen al verouderd.

Met operationele kosten van ongeveer 25.000 euro per uur, ziet er dan toch naar uit dat het spectaculair, voor de radar, onzichtbare vliegtuig dan uiteindelijk veel te duur zal zijn om ooit in het echt gezien te worden. De komende veertig jaar zit de belastingbetaler aan operationele kosten van in totaal 500 miljoen euro per jaar vast.