Mexico: Het dodelijkste land ter wereld voor journalisten

Jippie

Sinds 2000 zijn in Mexico meer dan 100 journalisten vermoord. Maar de echte moordenaars worden bijna nooit veroordeeld. In één geval hebben journalisten er nu echter voor gezorgd dat het onderzoek naar de moord werd hervat, zoals gerapporteerd door Duitse media (NDR en WDR).

Op 28 april 2012 werd Regina Martínez dood aangetroffen in haar badkamer in de Mexicaanse staat Veracruz , in elkaar geslagen en daarna gewurgd. Een uit de hand gelopen overval, volgens de politie. Haar waardevolle bezittingen lagen er echter nog, haar computer en de geluidsopnamen van haar laatste interviews waren verdwenen.

Na een paar maanden wordt de drugsverslaafde Jorge Silva het doelwit van de lokale politie. Na marteling door de politie, met elektrische schokken, bekent hij om later zijn bekentenis weer in te trekken. Desondanks wordt hij schuldig bevonden aan de moord en veroordeeld tot meer dan 38 jaar gevangenisstraf. Tot op de dag van vandaag heeft hij tegen zijn veroordeling geprotesteerd.

'Het rechtssysteem was een puinhoop'
Zelfs de officier van justitie Laura Borbolla, die onderzoek deed voor het Mexicaanse federale parket, gelooft niet in Silva's schuld: 'Het gerechtelijk apparaat in Veracruz was een puinhoop', zegt ze. Toen ze vanuit de hoofdstad op de plaats delict aankwam, waren de sporen daar al vernietigd.

Martínez, een verslaggeefster van het tijdschrift Proceso, was 48 jaar oud. Haar moord schokte Mexico, mensen gingen de straat op en er werd gedemonstreerd tegen de regering. Haar dood was echter ook het begin van een ongekende golf van geweld. In de staat Veracruz, waar Martínez woonde, zijn sindsdien twintig journalisten vermoord. In het hele land heeft het Comité ter bescherming van journalisten sinds 2000 zo'n 119 moorden geregistreerd. Gezien deze cijfers wordt Mexico voor journalisten als het dodelijkste land ter wereld beschouwd.

"Forbidden Stories" zetten het onderzoek voort
Daarom zijn, acht jaar na de moord op Regina Martínez, 60 journalisten van de organisatie "Forbidden Stories" het onderzoek naar haar moord herstart. De organisatie bestaat uit 25 mediabedrijven uit 18 landen. Het doel is om erachter te komen waarom het geweld in Mexico nog steeds zo floreert. 

Het gezamenlijke onderzoek wordt onder de naam #CartelProject uitgevoerd, dit omdat Martínez in Veracruz werkte, de staat die wordt beschouwd als een van de belangrijkste centra van de drugskartels in Mexico. Haar onderzoek leidde naar connecties van de gouverneurs van Veracruz met deze drugskartels.

Het nieuwe onderzoek naar haar dood moet beginnen in de schimmige wereld tussen politiek en drugskartels. Er zijn veel geruchten, speculaties en soms duidelijk bewijs naar betrokkenheid van mensen uit de politiek. Maar naar aanleiding hiervan zijn er maar zelden strafrechtelijke procedures en onderzoeken opgestart.

Duizenden vermiste mensen begraven in massagraven
Voor haar laatste onderzoek, zocht ze naar vermiste Mexicanen in openbare gemeenschappelijke graven. De interviews die ze ervoor heeft afgenomen, zijn gestolen nadat ze was vermoord.

Mensen die geen geld hebben voor een eigen graf, worden in dergelijke graven begraven. Martínez telde de lichamen in deze graven en vergeleek deze cijfers met officiële sterftecijfers van de autoriteiten. Ze kwam tot de conclusie dat "verdwenen" mensen jarenlang vermoedelijk in dergelijke anonieme graven werden "weggewerkt" en buiten de statistieken werden gehouden. 'Ze stond op het punt om dit verhaal te publiceren', herinnert een collega zich. Een andere collega meldt dat zijn politiebronnen hem waarschuwden dat Martínez met  het betreffende onderzoek moest stoppen.

López Obrador wil het onderzoek opnieuw starten
De onderzoeksjournalisten van "Forbidden Stories" proberen al maanden dit laatste onderzoek van Martínez te reconstrueren. Een voormalige hoge ambtenaar, die anoniem wil blijven uit angst, legde uit waarom de zoektocht in de gemeenschappelijke graven zo gevaarlijk is. De mensen die "verdwenen" in die graven waren vooral mensen die kritiek durfden te uiten op de drugskartels of de politici. In Veracruz vervijfvoudigde het aantal mensen dat "verdween" tijdens de ambtsperiode van gouverneurs Fidel Herrera en Javier Duarte. Er "verdwenen" bijna 25.000 mensen, maar er werden slechts 5.000 mensen daarvan geregistreerd door de autoriteiten.

Tijdens een persconferentie vroeg "Forbidden Stories" de president van Mexico, Andrés Manuel López Obrador, om antwoorden over de moord op Martinez. López Obrador beloofde dat hij alle juridische middelen zou gebruiken om het in 2015 officieel gesloten onderzoek naar de moord op Martínez te heropenen. Het is echter de vraag hoeveel waarde de woorden van López Obrador hebben, aangezien hij geen enkele controle meer heeft over het geweld in veel gebieden, waaronder Veracruz.

Heeft ex-gouverneur Herrera connecties met de drugskartels?
Als de beloftes tot heropening van het onderzoek worden nagekomen, zal Herrera ook nader moeten worden onderzocht. De nu 71-jarige Herrera was tot 2010 de gouverneur van Veracruz. Het tijdschrift Forbes noemde hem in 2014 een van de 'tien meest corrupte Mexicanen', zijn verkiezingscampagne zou door het Zeta-drugskartel zijn gefinancieerd. Herrera heeft echter altijd elke connectie met de georganiseerde misdaad ontkend. Hij zegt zelf aan zijn kapitaal te zijn gekomen door twee grote prijzen in de staatsloterij te winnen, dat zou hem in totaal meer dan tien miljoen dollar hebben opgeleverd.

Martínez zou zich in haar onderzoek tot het einde toe met Herrera hebbenbeziggehouden, niet alleen vanwege de massagraven, maar ook vanwege een aantal opvallende grondtransacties die Herrera zou hebben geregeld met zijn opvolger Duarte. Er is nooit bewijs gevonden dat Herrera zich persoonlijk schuldig heeft gemaakt aan welke misdaad dan ook, zowel voor als na de moord op Martínez. Hij is door onderzoekers ook nooit in verband gebracht de moord op Martínez. In 2015 werd hij door de toenmalige president Enrique Peña Nieto benoemd tot Consul van Mexico in Barcelona.

Onderzoeken in Catalonië
In Spanje blijkt echter uit onderzoek door "Forbidden Stories" dat Herrera verdacht is geweest van het witwassen van geld voor Mexicaanse drugskartels. De Catalaanse politie is hier een onderzoek naar gestart maar sloot het toen Herrera in 2017 halsoverkop moest terugkeren naar Mexico. De Mexicaanse staat klaagde hem aan wegens het verkopen van  namaak kankermedicijnen voor kinderen. Deze zaak is nog niet afgerond. Herrera heeft zowel de beschuldigingen van de namaak kankermedicijnen als de beschuldigingen van het witwassen van geld ontkend.

Verschillende deskundigen zijn echter van mening dat Herrera in connectie staat of stond met de Mexicaanse drugskartels. Heeft hij dan toch iets te maken gehad met de dood van Martínez? Heeft hij geprofiteerd van de drugskartels? Herrera heeft in het verleden alle beschuldigingen ontkend, Zijn zoon heeft recent aan de politie verklaard dat de ex-gouverneur op dit moment geen vragen meer kan beantwoorden, hiervoor zou Herrera te ziek zijn.