82 miljoen euro boete voor vier sigarettenfabrikanten om concurerrentievervalsing

De Autoriteit Consument & Markt (ACM) legt een boete op van meer dan 82 miljoen euro aan vier grote sigarettenfabrikanten. Ze hebben vanaf juli 2008 tot en met juli 2011 de concurrentie vervalst. Zij wisselden, onder andere via groothandels, informatie uit over toekomstige prijzen van pakjes sigaretten. Dat is verboden.

Martijn Snoep, bestuursvoorzitter van de ACM: “Het was vaste praktijk dat sigarettenfabrikanten informatie van groothandels ontvingen over de consumentenprijzen van pakjes sigaretten van concurrenten vóórdat die prijzen van kracht werden. Daarmee konden die fabrikanten hun eigen prijzen van tevoren afstemmen op die van concurrenten. Dat vervalst de concurrentie. De fabrikanten wisten dat de uitwisseling van dit soort informatie op gespannen voet staat met de mededingingsregels. Maar dat heeft niet geleid tot aanpassing van hun gedrag.”

Boetes voor vier sigarettenfabrikanten
De vier bedrijven maken vele merken sigaretten zoals Marlboro, Lucky Strike, Gauloises en Camel. Dit zijn de boetes per bedrijf:

Bedrijf Boete
British American Tobacco International (Holdings) B.V. (BAT)  € 31.179.000
JT International Company Netherlands B.V. (JTI)  € 13.021.000
Philip Morris Benelux BV (onderdeel van PMI)  € 27.503.000
Van Nelle Tabak Nederland B.V. (onderdeel van ITN)  € 10.410.000

Hoe werkte het?
Elke sigarettenfabrikant bepaalt zelf de prijs van een pakje sigaretten die de consument moet betalen in de winkel. Deze prijs staat standaard vermeld op het pakje. Dat is anders dan bij vrijwel alle andere consumentenproducten, waarbij de winkelier de prijs bepaalt. Bij sigaretten sturen alle fabrikanten enkele weken voordat de prijzen in de winkel worden aangepast, hun nieuwe prijslijst aan groothandels en andere afnemers. Die kunnen daarmee hun verkoopsystemen alvast aanpassen. Maar sommige afnemers stuurden die prijslijsten ook direct door aan concurrerende fabrikanten vóórdat de nieuwe consumentenprijzen van kracht werden.

Sigarettenfabrikanten vroegen, ontvingen en accepteerden deze informatie willens en wetens. In een e-mail van een medewerker van JTI aan een groothandel staat bijvoorbeeld: “Hierbij de prijslijst van BAT. Als jij ITN en PMI ontvangt, stuur deze dan po [ACM: per ommegaande] naar mij toe.”

ACM constateert dat de informatie over concurrenten ook daadwerkelijk werd gebruikt door de fabrikanten voor het bepalen van hun eigen prijs van een pakje sigaretten. Hierdoor konden zij hun winstmarge verhogen. Dat blijkt bijvoorbeeld uit een interne mail van JTI: “BAT, PMI en ITN hebben net een verhoging van de wederverkoopprijs bevestigd vanaf medio 2009 van €0,10 over hun gehele assortiment per augustus/september. Wij adviseren een verhoging van ons gehele assortiment van €0,10 per september 2009 ter verbetering van onze winstgevendheid.” *

Sigarettenfabrikanten werkten ook met strategieën hoe ze moesten reageren op de toekomstige consumentenprijzen van concurrenten vóórdat hun eigen prijs werd bepaald. Er werd soms een ‘proefballon’ met informatie naar de groothandels gestuurd om te kijken wat de reactie van concurrenten zou zijn. Fabrikanten wisten namelijk dat hun eigen prijsinformatie door groothandels zou worden doorgespeeld aan concurrenten.

Het resultaat was dat sigarettenfabrikanten regelmatig hun consumentenprijzen aanpasten op basis van informatie over toekomstige prijzen van concurrerende sigarettenmerken die zij via groothandels ontvingen. Hierdoor was er veel minder onzekerheid bij fabrikanten over het toekomstige prijsgedrag van concurrenten en konden fabrikanten hun prijsstrategieën op elkaar afstemmen. Zo werd de onderlinge concurrentie vervalst.

* Deze quote is oorspronkelijk in het Engels: “BAT, PMI and ITN now confirmed an RSP [ACM: resale price] increase per mid 2009 of €0.10 on their total portfolio effective as of August/September. We recommend increasing our entire portfolio by €0.10 as of September 2009 improving our profitability.”