Halfjaarcijfers NS: Nettoverlies van 185 miljoen, afspraken over aanvullende steun voor ov-sector noodzakelijk

NS rapporteert in de eerste helft van 2020 voor het eerst sinds jaren een nettoverlies: € 185 miljoen, dat blijkt uit de halfjaarcijfers over 2020. Het nettoverlies wordt - naast een negatief resultaat uit bedrijfsactiviteiten van € 52 miljoen – voor een groot deel veroorzaakt door een afboeking van een latente belastingvordering voor de activiteiten in Nederland van € 107 miljoen. Dit is nodig nu de winstverwachting in Nederland fors naar beneden is bijgesteld. Zonder de financiële steunmaatregelen vanwege COVID-19, komt NS in de eerste helft van 2020 uit op een negatief onderliggend resultaat van € 1.078 miljoen. (2019: € 96 miljoen positief).

De halfjaarcijfers worden gepubliceerd, terwijl de vlag bij NS op halfstok hangt vanwege het noodlottige treinongeval in Schotland, waarbij een trein van NS-dochter Abellio ScotRail betrokken was. Dit terwijl het trieste ongeval bij Hooghalen iedereen nog helder voor de geest staat. Roger van Boxtel, president-directeur van NS: “We hebben in Schotland drie dodelijke slachtoffers te betreuren, waaronder de machinist en de conducteur. Mijn gedachten gaan uit naar de slachtoffers en hun geliefden. Namens alle NS’ers betuig ik mijn medeleven aan de betrokken reizigers en de collega’s in Schotland.”

Negatief financieel resultaat door daling in reizigersaantallen
De oorzaak van het negatieve resultaat uit bedrijfsactiviteiten is de enorme daling van reizigersaantallen door COVID-19 in vooral Nederland. Ook in het Verenigd Koninkrijk en Duitsland lieten de reizigersaantallen een vergelijkbare ontwikkeling zien. Er is grote onzekerheid over de ontwikkeling van het aantal reizigers als gevolg van COVID-19 op zowel korte als lange termijn. Ook de eventuele steun van de overheid en de hoogte daarvan is nog onzeker. Daarom kan er geen betrouwbare inschatting worden gemaakt van de eventuele verlieslatendheid van de verschillende concessiecontracten die NS uitvoert in zowel Nederland als het buitenland. Vooral voor de Nederlandse hoofdrailnetconcessie laten de meest relevante scenario’s een waardevermindering zien die kan oplopen tot € 2 miljard. Gezien de grote onzekerheden is er geen bijzondere waardevermindering op de Nederlandse concessie verwerkt in de halfjaarcijfers.

Spreiden noodzakelijk, aangepaste abonnementen voor thuiswerkers
Roger van Boxtel, president-directeur NS: “Dit najaar zetten we alles op alles om er weer voor meer reizigers te zijn op een manier die in Coronatijden logisch en verantwoord is. Na de zomer komen er nieuwe abonnementen die aantrekkelijk zijn voor forensen die door Corona voorlopig vaker thuiswerken. Voor een toename van het aantal reizigers, is gespreid reizen essentieel. Naast afspraken met het onderwijs, zijn we hierover met grote zakelijke klanten in gesprek. Door ander reisgedrag en economische krimp is de verwachting dat pas na 2024 de reizigersaantallen weer op het niveau van 2019 zijn, terwijl de vaste kosten gewoon doorlopen. De Nederlandse ov-sector moet zich aanpassen, maar gaat het niet redden zonder verdere steun.”

Forse daling van het aantal reizigers
De uitgebreide NS-dienstregeling biedt reizigers ruimte en de mogelijkheid om – ook in Coronatijd – verantwoord en prettig te reizen. De  terugkeer van de reiziger in de tweede helft van het jaar is erg onzeker. Direct na de aankondiging van maatregelen door de Nederlandse regering op 12 maart jl., daalden de reizigersaantallen naar ongeveer 10% van de oorspronkelijke reizigers in de trein. Na de versoepeling van de maatregelen en terugkeer naar de reguliere dienstregeling is dit aantal toegenomen tot ongeveer 40%. Dit herstel is voornamelijk het gevolg van terugkeer van de sociaal-recreatieve reizigers en in mindere mate van forensen, omdat een groot deel van hen nog thuis werkt. NS gaat er van uit dat het aantal reizigers niet snel herstelt. De terugkeer van de forens is daarvoor cruciaal. Het reizigersaantal uit het recordjaar 2019 wordt de komende jaren naar verwachting niet meer gehaald.

Minder metingen, minder prestatiecijfers
In de eerste helft van recordjaar 2019 was 88% van de NS-reizigers tevreden. Door de beperkingen als gevolg van Corona, kon NS dit jaar geen gedegen onderzoek doen en kunnen we geen cijfers over reizigerstevredenheid publiceren. Tot en met februari van dit jaar was 89% van de NS-reizigers tevreden. 92,8% van de reizigers kwam in de eerste helft van 2020 op tijd, vergelijkbaar met de 92,9% van de reizigers vorig jaar. Door de lage reizigersaantallen in de gemeten maanden – met soms maar 10% van de oude reizigersaantallen - zegt dit cijfer nu weinig. De zitplaatskans in de spits kwam over de gehele eerste helft van 2020 uit op 95,7%. De zitplaatskans in de trein komt tijdens de ‘Coronamaanden’ uit op 100%. Dit opmerkelijke cijfer is het gevolg van het feit dat NS is blijven rijden om Nederland bereikbaar te houden. Dit terwijl het aantal reizigers als gevolg van Corona flink daalde.

Financiën
Hoewel de omzet in de eerste twee en een halve maand van 2020, voor Covid-19, volgens verwachting ontwikkelde, heeft NS over het eerste half jaar zonder steunmaatregelen te maken met een forse omzetdaling van € 900 miljoen. Inclusief de verwerking van de Nederlandse beschikbaarheidsvergoeding voor de eerste helft van 2020 (€ 351 miljoen) en de steun in het Verenigd Koninkrijk (€ 703 miljoen), stijgt de omzet wel door de start en vervolgfase van eerder gegunde concessie in het buitenland. De omzet voor de NS Groep komt over de eerste helft van 2020 uit op € 3.318 miljoen (2019: € 3.156 miljoen)

In Nederland daalden de opbrengsten met € 188 miljoen naar € 1.394 miljoen (2019: € 1.582 miljoen). De reizigersopbrengsten zijn als gevolg van COVID-19 gedaald met € 467 miljoen. De opbrengsten uit activiteiten op de stations daalde met ruim € 72 miljoen, voornamelijk veroorzaakt door lagere opbrengsten uit de retailactiviteiten en de OV-fiets. In de omzet in Nederland is de beschikbaarheidsvergoeding van € 351 miljoen opgenomen. Deze dekt een deel van het verlies aan reizigersopbrengsten als gevolg van de Covid-19 pandemie over de periode maart-juni 2020, met een compensatie van 93% van de kosten onder aftrek van de gerealiseerde opbrengsten. De beschikbaarheidsvergoeding is nog niet definitief vastgesteld en er is nog geen vergoeding uit deze regeling ontvangen. Voor de activiteiten op de stations verwacht NS voor de periode maart – juni een tegemoetkoming in de loonkosten van € 9 miljoen.

De opbrengsten van Abellio UK groeien naar € 1.584 miljoen (2019: € 1.322 miljoen), inclusief de aanvullende steun van € 703 miljoen. Deze groei wordt met name veroorzaakt door de in augustus 2019 gestarte concessie East Midlands. Ook in het Verenigd Koninkrijk zijn de reizigersaantallen na de aankondiging van maatregelen door de regering gekelderd naar nog geen 10% van het normale niveau. Sinds de versoepeling van de maatregelen in juli is het reizigersvolume gegroeid naar ongeveer 20% van het normale niveau. De regering in het Verenigd Koninkrijk reageerde snel en adequaat door het omzetrisico over te nemen en een vergoeding beschikbaar te stellen. De Britse regeling is ruimhartiger dan in Nederland en dekt voor de periode 1 maart – 20 september 2020 100% van de kosten vermeerderd een kleine managementvergoeding ter dekking van de kosten van het hoofdkantoor en algemene management van Abellio UK.

De opbrengsten van Abellio Duitsland groeien met € 88 miljoen naar € 340 miljoen (2019: € 252 miljoen). Deze groei wordt vooral gerealiseerd door de start van de concessies Stuttgarter Netz en S-Bahn Rhein-Ruhr in de tweede helft van 2019.

Het resultaat uit bedrijfsactiviteiten (EBIT) komt, mede door de steunmaatregelen, in de eerste helft van 2020 uit op € 52 miljoen negatief (2019 € 120 miljoen positief). Het onderliggend resultaat uit bedrijfsactiviteiten over de eerste helft 2020 is uitgekomen op € 1.078 miljoen negatief vergeleken met € 96 miljoen positief over de vergelijkbare periode in 2019. De bijzondere posten in de eerste helft van 2020 hebben voornamelijk betrekking op de steunmaatregelen in het kader van de Covid-19 pandemie in Nederland en het Verenigd Koninkrijk.

NS rapporteert een nettoverlies van € 185 miljoen over het eerste halfjaar van 2020, vergeleken met een nettowinst van € 94 miljoen in 2019. Het verlies van € 185 miljoen wordt naast het negatieve bedrijfsresultaat van € 52 miljoen vooral veroorzaakt door een belastinglast van € 108 miljoen wat het gevolg is van de afwaardering van de latente belastingvordering van € 107 miljoen omdat de toekomstige winstgevendheid van de activiteiten van NS in Nederland voor de komende 6 jaar onvoldoende is om deze latente belastingvordering te realiseren.

Mede dankzij de steunmaatregelen in Nederland en het Verenigd Koninkrijk en de financiële positie van NS bij de start van de Corona crisis verwacht NS voor de komende periode voldoende financiering te kunnen aantrekken om de continuïteit te kunnen handhaven.

Verwachtingen
Voor Nederland heeft de overheid een beschikbaarheidsvergoeding tot 31 december 2020 toegezegd. Over een regeling voor de periode daarna bestaat op dit moment nog geen enkele duidelijkheid terwijl NS er wel van uitgaat dat de reizigersaantallen en daarmee samenhangende opbrengsten fors achter zullen blijven.

Als gevolg van Covid-19 zijn de financiële verwachtingen somber, maar realistisch. Vanwege de neerwaarts bijgestelde verwachtingen van de opbrengsten voor de lange termijn moet NS zich aanpassen om in 2024 financieel weer gezond te zijn. Bij de maatregelen wil NS dat het treinkaartje betaalbaar blijft. NS kijkt naar een besparingspakket binnen de Nederlandse organisatie van € 1,4 miljard over de periode tot aan 2025. Daarnaast is steun van de overheid noodzakelijk, al dan niet in de vorm van een beschikbaarheidsvergoeding, voor de periode na 31 december 2020, om de crisis al gevolg van de Covid-19 pandemie te doorstaan.

Ook voor de activiteiten in het Verenigd Koninkrijk bestaat momenteel onzekerheid als gevolg van Covid-19. Met betrekking tot de regelingen na 20 september worden momenteel besprekingen gevoerd.

Voor Duitsland verwachten we in de tweede helft van het jaar duidelijkheid over aanvullende compensatie voor de sector van het regionale treinverkeer die nodig is om tot een sluitende exploitatie te komen van de verschillende concessies in Duitsland. De aanvullende compensatie is nodig door extra kosten die het gevolg zijn van een nieuwe CAO die van kracht is en het tekort aan machinisten op de Duitse arbeidsmarkt. Tevens is het van belang dat het boeteregime wordt aangepast voor het verlies aan punctualiteit wat het directe gevolg is van de toegenomen werkzaamheden aan het Duitse spoor. Deze zijn dus niet te beïnvloeden door de vervoerder. Mochten deze afspraken niet worden gerealiseerd, dan is het waarschijnlijk dat bepaalde concessies over de resterende periode verlieslatend worden.