Coronacrisis kan tijdelijke belemmering zijn bij overdracht van vreemdelingen aan Italië

De staatssecretaris van Justitie en Veiligheid mag bijzonder kwetsbare vreemdelingen blijven overdragen aan Italië. Dat blijkt uit twee uitspraken van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State van vandaag. In een derde uitspraak van vandaag wordt erop ingegaan dat door de coronacrisis de overdracht aan Italië nu niet kan worden uitgevoerd. Dit is een tijdelijke belemmering die de aanwijzing van Italië als verantwoordelijke lidstaat niet onrechtmatig maakt. De staatssecretaris moet beoordelen of en wanneer de overdracht van de vreemdelingen feitelijk kan plaatsvinden.

Opvangvoorzieningen in Italië
In de drie zaken heeft de staatssecretaris van Justitie en Veiligheid geweigerd om asielaanvragen van vreemdelingen te behandelen. In één zaak gaat het om een alleenstaande vrouw met een kind dat halverwege 2019 is geboren, in een andere zaak om een man met een ernstige psychische aandoening. Italië is op grond van de Europese Dublinverordening verantwoordelijk voor de behandeling van hun asielaanvragen. De vreemdelingen vinden dat de staatssecretaris hun aanvragen in behandeling had moeten nemen, omdat zij bijzonder kwetsbaar zijn. Volgens de vreemdelingen ontbreken in Italië voldoende en adequate opvangvoorzieningen voor bijzonder kwetsbare vreemdelingen zoals zij.

Geschikte opvang als dat nodig is
Weliswaar zijn de opvangvoorzieningen in Italië de afgelopen jaren stelselmatig versoberd, maar naar het oordeel van de Afdeling bestuursrechtspraak betekent dat niet dat vreemdelingen in Italië niet meer adequaat kunnen worden opgevangen. De staatssecretaris heeft in het ene geval aan de Italiaanse autoriteiten laten weten dat het gaat om een moeder met baby en in het andere geval om een man die aan een medisch behandelaar moet worden overgedragen. De staatssecretaris gaat er terecht vanuit dat de Italiaanse autoriteiten vervolgens voor geschikte opvang zullen zorgen en dat zij het zullen laten weten, als die geschikte opvang er niet is.

Rondzendbrief en informatie van Italiaanse autoriteiten
De Italiaanse autoriteiten hebben namelijk in een rondzendbrief van 8 januari 2019 aan de andere Europese lidstaten laten weten dat zij alle vreemdelingen die volgens de Dublinverordening recht op opvang hebben, opvang bieden die in overeenstemming is met hun grondrechten. Ook hebben de Italiaanse autoriteiten in december 2019 informatie gegeven aan het Europese Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg. Daarin bevestigen zij nogmaals dat de opvang in Italië voldoet aan de vereisten van de Europese Opvangrichtlijn. Zij lichten daarin toe dat er bijzondere opvangvoorzieningen zijn voor bijzonder kwetsbare personen, zoals alleenstaande vrouwen met kinderen en mensen die lijden aan ernstige geestelijke aandoeningen.

Situatie van vóór de coronacrisis
In de uitspraken over kwetsbare vreemdelingen beoordeelt de Afdeling bestuursrechtspraak de situatie van vóór de coronacrisis. Uit de derde uitspraak van vandaag volgt dat de staatssecretaris terecht tot overdracht van vreemdelingen heeft besloten. Dat er tijdelijk niet overgedragen kan worden, is een ‘feitelijk beletsel’. Dat brengt geen verandering in de verantwoordelijkheid van Italië voor de behandeling van het asielverzoek. De staatssecretaris moet beoordelen of en wanneer de overdracht van de vreemdelingen feitelijk kan plaatsvinden.