'De oorlog die bleef'
Donderdag 20 februari opent Marjan Hammersma, secretaris-generaal van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, de tentoonstelling De oorlog die bleef – de nasleep van de Tweede Wereldoorlog in het Nationaal Archief. In 2020 is het 75 jaar geleden dat er een einde kwam aan de Tweede Wereldoorlog in Nederland. Het Nationaal Archief bewaart met zo’n 9 kilometer documenten de grootste collectie oorlogsarchieven van Nederland.
Tijdens de opening geeft performer Leon Giesen een impressie van zijn voorstelling Het lot van Loterijman. Dit is een ontroerend verhaal dat zich afspeelt in de laatste twee weken van de Tweede Wereldoorlog. Aan de hand van documenten uit het Nationaal Archief probeert Giesen een onopgeloste zaak te ontrafelen.
De oorlog die bleef
In de tentoonstelling De oorlog die bleef laat het Nationaal Archief de uitdagingen zien waar Nederland voor komt te staan na de Tweede Wereldoorlog. Aan de hand van documenten, foto’s en andere objecten worden persoonlijke geschiedenissen verteld over de berechting van mensen die verdacht werden van collaboratie of oorlogsmisdadigers, over degenen die terugkeerden uit de vernietigings- en concentratiekampen, de identificatie van omgebrachte personen. En over de situatie in Nederlands-Indië, waar na de capitulatie een nieuwe periode van hevig geweld en grote onzekerheid aanbreekt.
Bij binnenkomst stapt de bezoeker af op een gordijn vol beelden van de bevrijding, kleurig en vrolijk. Met een stap door het gordijn heen bevindt men zich in een andere wereld, de nasleep van de Tweede Wereldoorlog die voor velen alles behalve feestelijk was. De tentoonstelling is verdeeld in vier thema’s die een dwarsdoorsnede geven van de belangrijkste oorlogsarchieven die het Nationaal Archief bewaart.
Bij elk thema staat een aantal personen centraal. Zo komt de bezoeker bij het thema Berecht meer te weten over het proces tegen de journalist Max Blokzijl, en bij het thema Vermoord en vermist over de geschiedenis van de Arubaans-Nederlandse verzetsstrijder Boy Ecury. De kille ontvangst van David Simons en zijn gezin in Den Haag na terugkeer uit concentratiekampen staat centraal bij het thema Beroofd.
De berechting van Japanse oorlogsmisdadigers en de nasleep van de Tweede Wereldoorlog in Nederlands-Indië komt aan bod bij het thema Ontheemd, aan de hand van de geschiedenis van bestuursambtenaar Henry d’Ancona. Veel van deze levensverhalen kunnen vanuit meerdere perspectieven worden bekeken. Want wat na de oorlog zwart-wit leek, blijkt vandaag de dag soms toch grijs gebied te zijn.
Een collaborateur wordt opgebracht, Hengelo, 3 april 1945 (Foto: Fotograaf onbekend, Collectie Nationaal Archief)
