2019 op twee na warmste en op drie na zonnigste jaar

2019 is het op twee na warmste en op drie na zonnigste jaar ooit gemeten. Ondanks een normale hoeveelheid regen, was regionaal opnieuw sprake van ernstige droogte. Dit jaar werd het nationale warmterecord verpulverd. Op 25 juli werd Gilze-Rijen met 40,7 graden de nieuwe houder van het nationale warmterecord. Er werd minder vaak gewaarschuwd dan in voorgaande jaren. Op 27% van de dagen gold een waarschuwing. Vorig jaar was dit 34% en in 2017 nog 37%.

De gemiddelde jaartemperatuur komt uit op 11,2 graden tegen 10,1 normaal. Alleen in 2014 en 2018 was het warmer met 11,7 en 11,4 graden. De derde plaats wordt gedeeld met 2006 en 2007. 2019 is het zesde warme jaar op rij en inmiddels staan acht jaren uit deze eeuw in de top-10 van warmste jaren. Het kwam dit jaar tot maar liefst veertien warmterecords voor de maximumtemperatuur in De Bilt. Daar staat slechts één kouderecord tegenover.

De hoeveelheid zonneschijn komt gemiddeld over het land uit op 1949 uur tegen 1639 normaal. Slechts drie jaren verliepen nog zonniger. In 1959 scheen de zon 1956 uur en in 2018 maar liefst 2089 uur. Recordhouder is 2003 met 2100 uur. Met landelijk gemiddeld 866 mm neerslag, waar 847 gebruikelijk is, lijkt het qua neerslag een normaal jaar. Regionaal was echter net als in 2018 sprake van grote droogteproblemen. Pas in de herfst werd het nat.

Minder vorst en meer (tropische) warmte dan normaal
Het kwam dit jaar in De Bilt tot twee ijsdagen (maximum onder nul), waar een jaar er normaal acht telt. Het aantal vorstdagen (minima onder nul) staat op 37 en loopt misschien nog iets op, maar de normaal van 58 vorstdagen is buiten bereik. Het vroor twee keer matig (minima onder -5 graden), terwijl dertien keer normaal is. Strenge vorst (minima onder nul) kwam in De Bilt niet voor. Al recordlang, sinds januari 2013, heeft het niet meer streng gevroren.

Het aantal warme dagen en tropische dagen kwam veel hoger uit dan normaal. Maar liefst op 99 dagen werd het 20 graden of meer, terwijl 85 dagen gebruikelijk is. De zomerse grens van 25 graden werd 26 dagen geslecht. Dat is volstrekt normaal! Maar liefst elf keer werd het tropisch warm (30 graden of meer), waar vier keer gemiddeld is.

Negen warme maanden
Maar liefst negen van de twaalf maanden verliepen warmer dan normaal. Alleen in mei lag de gemiddelde temperatuur ver onder normaal en ook in november was het aan de koude kant. September kende als enige maand een volstrekt normale temperatuur.

Februari en juni verliepen zeer warm. De tweede helft van februari grossierde in vroege lentedagen. Op 26 februari beleefden we de warmste winterdag ooit in De Bilt met 18,9 graden en een dag later werd in het Limburgse Arcen een landelijk winterrecord van 20,5 graden genoteerd.

Nederland beleefde de warmste junimaand ooit met gemiddeld 18,1 graden tegen 15,6 normaal. Er waren veel meer warme, zomerse en tropische dagen dan normaal. Op drie dagen werd het datum-warmterecord gebroken. Ook kwam het tot een recordwarme juninacht.

Eind juli was de heetste periode ooit in Nederland. Het bijna 75 jaar oude nationale warmterecord van 38,6 graden, gemeten op 23 augustus 1944 in Warnsveld, sneuvelde. Op 25 juli werd in Gilze-Rijen een bizar nieuw nationaal hitterecord genoteerd met 40,7 graden. Ook De Bilt noteerde met 37,5 graden een nieuw absoluut record.

Op drie na zonnigste jaar
Gemiddeld over het land komt het aantal zonuren uit op 1949 uur. Slechts drie jaren waren zonniger. Mochten de laatste dagen van het jaar zonniger verlopen dan verwacht dan zou 1959 met 1956 uur nog van de derde plaats kunnen worden verdreven.

Dit jaar was geen enkele maand recordzonnig. Wel leverde de hoeveelheid zonneschijn in februari een derde plaats op, in april een vijfde, in juni een zevende en in augustus een zesde plaats op. Alleen in januari en in oktober was het aan de sombere kant.

2019 was extreem droog én nat
Gemiddeld over het land viel dit jaar zo’n 20 mm meer neerslag dan gebruikelijk. Toch was regionaal opnieuw sprake van ernstige droogte. Uit 2018 erfden we een bijzonder lage grondwaterstand en daarbij viel vooral in het oosten en zuidoosten in de lente en in de zomer opnieuw veel minder neerslag dan normaal. Bomen stierven af en het gras kleurde weer geel. Het droogst was het dit jaar in Heibloem (Limburg). Daar werd slechts 680 mm gemeten tegen 756 normaal.

Het contrast met het westen en noordwesten was groot. In Noord-Holland viel op jaarbasis maar liefst 450 mm meer neerslag dan in Limburg. Het Noord-Hollandse Heiloo was het natst en tapte maar liefst 1150 mm af. Dat was 273 mm meer dan gebruikelijk.

Een kletsnatte herfst had een groot aandeel in de grote neerslagsommen in het westen en noordwesten. In de regio Alkmaar viel tijdens de herfstmaanden september, oktober en november maar liefst 460 mm!

100 dagen met een waarschuwing
In 2019 kwam het tot dusver op 100 dagen tot een waarschuwing (code geel, code oranje of rood) in één of meerdere provincies. Dit betekent dat op ruim 27% van de dagen een waarschuwing gold. Vorig jaar gold nog op 123 dagen een waarschuwing. 2017 telde er 135 en 2016 kende maar liefst 158 dagen met een waarschuwing! Kortom: het was minder vaak waarschuwingswaardig weer dan in de voorgaande jaren.

Het meest werd gewaarschuwd voor onweer (34 dagen), gevolgd door mist (28 dagen) en windstoten (27 dagen). Er werd op 19 dagen voor gladheid gewaarschuwd en 6 keer voor extreme hitte. Voor overvloedige regen werd het minste gewaarschuwd (4 dagen).

In Zuid-Holland gold maar liefst op 78 dagen een waarschuwing. Daarmee was dit de provincie met de meeste waarschuwingsdagen. De Wadden vormen verreweg de ‘veiligste regio’ van Nederland met slechts op 53 dagen een waarschuwing.

Twaalf keer code oranje
In totaal gold op twaalf dagen in delen van het land code oranje. Op de Wadden kwam het drie keer tot code oranje. In Friesland, Groningen, Drenthe, Overijssel, Zuid-Holland, Noord-Brabant en Limburg kwam het negen keer tot een waarschuwing voor extreem weer. In Utrecht, Gelderland en Flevoland gold de op één na hoogste waarschuwing acht keer en in Noord-Holland en Zeeland zeven keer. Tot een weeralarm, code rood, kwam het niet. De laatste keer met een weeralarm was tijdens de zeer zware storm van 18 januari 2018.

Afbeelding ter illustratie (Foto: Pixabay)