'200 miljoen mensen slachtoffer klimaatrampen'

Over tien jaar maken klimaatgerelateerde rampen 1,5 keer meer slachtoffers dan nu. De kosten van hulpverlening aan de gedupeerden van overstromingen, stormen, droogte en natuurbranden lopen in 2030 op tot zo’n 20 miljard dollar per jaar: 2 keer hoger dan nu. En in 2050 hebben 200 miljoen mensen hulp nodig, als er nu geen maatregelen genomen worden om anders om te gaan met de stijgende risico’s van klimaatverandering. Dit zijn de conservatieve berekeningen die zijn gemaakt door het Rode Kruis in het rapport ‘the Cost of Doing Nothing’, dat vandaag verschijnt. De echte cijfers worden mogelijk nog veel schokkender. “Niets doen is geen optie, maar gelukkig kunnen we iets doen om het tij te keren. Het is tijd voor een andere aanpak in hulpverlening,” aldus Maarten van Aalst, directeur van het Rode Kruis Klimaatcentrum.

Het Rode Kruis schetst in het rapport ook een alternatief scenario. Door nu heel hard te investeren kunnen er levens worden gered en ook kosten worden bespaard. Als de wereldeconomie zich positief ontwikkelt waardoor er meer gelijkheid ontstaat en er flinke inspanningen worden verricht om onze kwetsbaarheid tegen extreem weer te verminderen, dan zouden er in 2030 68 miljoen mensen hulp nodig hebben en in 2050 10 miljoen; een stuk minder dan de 108 miljoen mensen die nu al ieder jaar hulp nodig hebben door klimaatgerelateerde rampen. “Dit rapport laat zien dat we echt moeten investeren in klimaatadaptatie en veel meer inzetten op preventieve maatregelen. Investeringen vooraf leveren veel meer op dan hulp achteraf: hiermee redden we niet alleen levens en besparen we heel veel menselijk leed, maar zijn we onder aan de streep ook goedkoper uit,” legt Van Aalst uit, die als directeur van het Rode Kruis Klimaatcentrum betrokken was bij de totstandkoming van het rapport.

Betere waarschuwingssystemen
Afgelopen zomer vielen er alleen in ons land vierhonderd extra doden door de hitte; voor kwetsbare mensen elders in de wereld heeft klimaatverandering aanzienlijk grotere gevolgen. Tropische stormen, droogte en ander klimaatgerelateerd natuurgeweld is niet te voorkomen, maar er kan wel degelijk iets gedaan worden om beter om te gaan met de stijgende risico’s van klimaatverandering en de gevolgen ervan te verkleinen. Het Rode Kruis roept overheden op om op een andere manier te investeren in humanitaire hulp. Kwetsbare gebieden, steden en infrastructuur moeten worden versterkt. En er moet worden geïnvesteerd in rampenpreventie, bijvoorbeeld door het opzetten van betere waarschuwingssystemen.

"Onbereikbare gebieden op tijd waarschuwen voor een dreigende ramp kan veel levens redden en veel leed voorkomen. Die waarschuwingssystemen zijn op sommige plekken al heel effectief," aldus Van Aalst. "In Bangladesh, India en Pakistan bijvoorbeeld vielen in 1970 honderdduizenden doden door orkaan Bhola, de dodelijkste orkaan ooit. Intussen zijn er in deze landen veel betere waarschuwingssystemen en zijn er bij een vergelijkbare orkaan nu duizenden doden te betreuren. Nog steeds te veel, maar een stuk minder. Deze systemen werken dus in de landen waar ze zijn ingevoerd, maar te veel andere gebieden worden nog niet bereikt."

Ook moeten er veel slimmere mechanismes komen voor de financiering van de humanitaire hulp; niet alleen achteraf, maar juist voorafgaand aan een ramp. En na iedere ramp moet er altijd gebouwd en gerepareerd worden met een nieuwe noodsituatie in het achterhoofd: de maatregelen die genomen worden moeten ervoor zorgen dat iedere volgende ramp minder impact heeft.

"Dubbele schok"
Ook als de CO2-uitstoot op korte termijn tot nul wordt gereduceerd, dan nog hebben humanitaire organisaties komende jaren hun handen vol aan de gevolgen van rampen door klimaatverandering. In het rapport zijn de mogelijke effecten van klimaatverandering op conflicten en epidemieën niet eens meegenomen, omdat de wetenschappelijke modellen deze nog niet precies genoeg kunnen voorspellen. Bovendien wordt alleen gekeken naar de kosten van directe noodhulp, en niet naar de duurzame wederopbouw na een ramp. “Als we zo’n complicerende factor als conflict konden meenemen waren de cijfers waarschijnlijk aanzienlijk hoger,” aldus Van Aalst. “Want mensen in conflictgebieden krijgen met klimaatverandering een dubbele schok te verwerken. Bovendien zijn de kosten van humanitaire hulp in conflictgebieden veel hoger.”