Britten boos op EU om Noord-Ierland

Mick (Philosocles)

De Britse regering is ontstemd over een voorstel van EU-hoofdonderhandelaar Michel Barnier om de impasse rond de Ierse grens op te lossen. Volgens hem kunnen de Britten zich eenzijdig terugtrekken uit de douane-unie, onderdeel van een vangnetregeling om de grens tussen Noord-Ierland en de Ierse Republiek open te houden. Maar de onderdelen van die regeling die een open grens garanderen moeten dan wel intact blijven. Met andere woorden: Noord-Ierland blijft dan wél in de douane-unie.

De onderhandelingen zitten al tijden vast op het punt van de grens, die open is als gevolg van het Goede Vrijdag-vredesakkoord tussen Britse unionisten en Ierse republikeinen uit 1998. De Britten stelden het vangnet zelf voor, maar slaagden er vervolgens niet in de EU-exitdeal door het parlement te krijgen. Brexiteers zijn bang dat de regeling het Verenigd Koninkrijk 'voor eeuwig aan de EU geketend' houdt omdat Londen die niet eenzijdig mag opzeggen. Dat kan pas als er een andere manier is om de grens open te houden zoals een handelsdeal. Barnier zegt nu dat het land zich op Noord-Ierland na uit het vangnet kan terugtrekken.

De Conservatieve fractieleider Andrea Leadsom is "diep teleurgesteld" over dit voorstel, omdat Londen het al eerder zou hebben afgewezen. Dat klopt deels, want het oorspronkelijke vangnetvoorstel uit december 2017 ging alleen over Noord-Ierland en dat stond bijna in het akkoord. Maar premier Theresa May werd op het laatste moment teruggefloten door haar Noord-Ierse unionistische gedoogpartner DUP, die mordicus tegen een douanegrens in de Ierse Zee is. En dus gaat de regeling over het hele Verenigd Koninkrijk.

Er lijkt dus weinig tot niets te veranderen aan de exitdeal die May dinsdag opnieuw aan het Lagerhuis voorlegt. De vorige keer dat ze dit deed, in januari, werd de overeenkomst met 230 stemmen verworpen, de grootste nederlaag van een regering uit de Britse parlementaire geschiedenis. Maar de premier hoopt dat ze de deal ditmaal nipt over de streep krijgt, omdat parlementariërs met de Brexitdatum van 29 maart in zicht, bang zouden zijn voor een chaotische no-deal exit, en dan in hemelsnaam maar voorstemmen.

Uitstel
May hoopt echter ook Lagerhuisleden aan boord te krijgen door het vooruitzicht op uitstel van de Brexit, en daarmee mogelijk zelfs afstel. Als May de stemming dinsdag namelijk verliest, en die kans lijkt groot, dan volgen vermoedelijk dezelfde week nog twee stemmingen.

Bij de eerste kunnen parlementsleden zich uitspreken tegen een no-deal Brexit. Als die stemming het haalt, en dat lijkt onvermijdelijk als Mays exitdeal weer wordt afgeschoten, dan volgt een tweede stemming over het uitstellen van de Artikel 50-deadline, dus van de Brexit. Maar als er al tegen een no-deal is gestemd, is het bijna ondenkbaar dat er niet vóór uitstel wordt gestemd.

Nieuw referendum
Als de Britse politiek vervolgens inderdaad in dat vaarwater terechtkomt, dan zal vermoedelijk de Labour-oppositie gaan bewegen. Die partij overweegt een amendement in te dienen waarbij Mays exitdeal wordt gesteund op voorwaarde dat deze in een nieuw referendum aan de bevolking wordt voorgelegd. Mogelijk is de tweede optie in zo'n geval in de EU blijven.

Labour is echter huiverig om de Brexitstemmers in zijn eigen kiesdistricten af te vallen, en is naar verluidt nog op zoek naar manieren om een parlementaire meerderheid te vinden voor andere ideeën, zoals een uitgebreide douane-unie met de EU.

Alastair Campbell, voormalig spindoctor van oud-Labourpremier Tony Blair, adviseert de Labourpartij om hoe dan ook tot het allerlaatste moment te wachten met het indienen van een amendement over een tweede referendum. Volgens hem heeft het alleen kans wanneer zowel het Lagerhuis als de Britse bevolking geen andere mogelijkheid meer zien.