Opnieuw Brexitstemming in Lagerhuis

Het Britse Lagerhuis stemt dinsdag over een aantal amendementen op de exitdeal van premier Theresa May met de EU. De belangrijkste twee moeten respectievelijk een Brexit zonder deal voorkomen, en de in de Conservatieve partij gehate vangnetregeling voor de Ierse grens uit de overeenkomst halen. Twee weken geleden verwierp het Lagerhuis Mays deal met de grootste meerderheid uit de Britse geschiedenis.

Het eerste amendement komt van Labour-parlementslid Yvette Cooper. Voor het bij voorbaat uitsluiten van een no-deal scenario is niet genoeg steun. Dus zegt het amendement dat indien er op 26 februari nog geen exitakkoord is goedgekeurd, dat Artikel 50 dan met negen maanden moet worden verlengd. Dat zou betekenen dat de Britten de EU in dat geval niet op 29 maart verlaten, maar aan het einde van dit jaar. In de tussenliggende periode zou er opnieuw met Brussel kunnen worden onderhandeld, maar het zou ook voldoende tijd bieden om eventueel een nieuw referendum te organiseren.

Het tweede amendement komt uit de koker van de Conservatieve parlementariër Sir Graham Brady. Dat stelt dat het vangnet voor de Ierse grens moet worden vervangen door "alternatieve regelingen om een harde grens te voorkomen". De grens tussen Noord-Ierland en de Ierse Republiek moet openblijven volgens het Goede Vrijdag-vredesakkoord uit 1998, en het vangnet is een soort verzekeringspolis die dit moet garanderen door de Britten EU-regels te laten volgen zolang er geen andere oplossing zoals een handelsakkoord is.

Conservatieve Lagerhuisleden verzetten zich ertegen dat het vangnet geen uiterste datum heeft, en dat Londen het niet op eigen houtje mag opzeggen. Ze stellen dat het Verenigd Koninkrijk erdoor "aan de EU blijft vastgeketend". Maar volgens Ierland is het vangnet geen vangnet meer als het kan worden opgezegd of een tijdslimiet heeft. Door de impasse dreigt er eind maart een chaotische Brexit zonder deal.

In de loop van de middag beslist Lagerhuisvoorzitter John Bercow welke amendementen worden toegelaten. Het stemmen vindt dan ergens na acht uur Nederlandse tijd plaats.

Update 15.30 uur
Bercow heeft zeven amendementen geselecteerd, waaronder die van Cooper en van Brady. De Labour-oppositie is opgeroepen om voor het Cooper-amendement te stemmen, waarmee de Brexit-deadline naar het einde van het jaar zou worden opgeschoven. De Conservatieve regering roept juist op om voor het amendement van Brady te stemmen, waarmee de Ierse backstop uit de deal zou moeten worden verwijderd. Daarnaast is een amendement van het Conservatieve lid Caroline Spelman geselecteerd, waarmee een no-deal Brexit expliciet van tafel gehaald zou moeten worden.

Update 21.50 uur
Twee van de amendementen hebben het gehaald. De belangrijkste is van het Conservatieve parlementslid Brady, waarmee de regering wordt opgeroepen om het vangnet voor de Ierse grens door 'een alternatief' te vervangen, maar cruciaal is dat het tevens stelt dat het Lagerhuis de exitdeal van May dan wél goedkeurt. Dit amendement haalde het met 317 tegen 301 stemmen. Het andere amendement is die van Brady's collega Spelman, dat de regering adviseert een no-deal exit van tafel te halen. Hier waren 318 parlementariërs voor en 310 tegen.

Het Labour-amendement van Cooper haalde het niet. Dat moest de regering verplichten om uitstel van de Artikel 50-deadline te vragen indien er eind februari nog geen EU-exitdeal is goedgekeurd. Het werd met 322 tegen 290 stemmen weggestemd.

Een amendement van het Conservatieve lid Dominic Grieve haalde het met 321 tegen 301 stemmen ook niet. Hiermee kon het parlement de Lagerhuis-agenda overnemen zodat leden met hun eigen plannen hadden kunnen komen.

Volgens premier Theresa May is er nu een duidelijke route naar een exitdeal die kan worden goedgekeurd. Ze wil terug naar Brussel om opnieuw over de vangnetregeling voor de Ierse grens te praten, hoewel Ierland hier fel op tegen is. Het zal nog duidelijk moeten worden in welke mate er kan worden geschoven met de eerder gemaakte afspraken.

Volgens het Schotse parlementslid Ian Blackford van de SNP betekent de aanname van het Brady-amendement dat Londen bereid is om het Goede Vrijdag-vredesakkoord met Ierland te verscheuren.

Update 23.40 uur
Donald Tusk, de voorzitter van de Europese Raad, heeft via zijn woordvoerder laten weten dat het Ierse vangnet een essentieel onderdeel van de exitdeal is waaraan niet kan worden gesleuteld. De Franse president Emmanuel Macron sprak woorden van gelijke strekking.

De Ierse premier Leo Varadkar gaf eerder op de avond een speech voor de nationale agrarische unie. Daar zei hij dat hij niet de geruststelling kan geven die het hebben van zekerheid zou bieden, maar dat hij tot er duidelijkheid is zal vechten voor het Ierse belang.

In Ierland is er veel waardering voor de eensgezindheid waarmee EU-lidstaten zich tot dusver achter de Ieren hebben geschaard. Tegelijkertijd is er scepsis vanwege de verwachting dat Brussel Ierland zou kunnen laten vallen als het er echt op aankomt en de dreiging van een chaotische no-deal Brexit te groot wordt. Het dilemma voor Varadkar is dat ook bij zo'n no-deal grenscontroles mogelijk onvermijdelijk zijn. Maar de premier staat erop dat de Britten zich ook in dat geval aan het vredesakkoord hebben te houden.