Flinke Brexit-tegenslag voor May

Mick (Philosocles)

Wanneer de EU-exitdeal van de Britse premier Theresa May naar verwachting volgende week door het Lagerhuis wordt weggestemd, moet de regering binnen drie dagen met een alternatief komen. Dat zou drie weken zijn geweest, maar parlementsvoorzitter John Bervow stond woensdag een wijziging van het Conservatieve Lagerhuislid Dominic Grieve toe, en die haalde het met 308 tegen 297 stemmen.

Het besluit is controversieel, omdat Bercow advies negeerde om eerdere precedenten van het Lagerhuis te eerbiedigen. Die stellen dat als het gaat om de Lagerhuis-agenda, alleen regeringsleden wijzigingen op voorstellen kunnen indienen. Grieve is echter een 'gewoon' Lagerhuislid. Bercow verweerde zich met de stellingen dat als het parlement alleen eerdere gebruiken volgt, er nooit iets kan veranderen. "En dingen veranderen nu eenmaal", zei de voorzitter.

Bercow, bijna tien jaar in functie, heeft zich de laatste jaren opgeworpen als voorvechter van de rechten van het parlement. Zo houdt hij streng in de gaten dat ook zogeheten backbenchers, Lagerhuisleden uit minder prominente kiesdistricten, spreektijd krijgen. "Ik zit hier niet om naar de pijpen van de uitvoerende macht te dansen", aldus Bercow.

Partijdigheid
Brexiteers, met name diegenen die een no-deal Brexit willen, zijn woedend, en betichten Bercow van partijdigheid. En onpartijdigheid van de voorzitter is inderdaad heilig in het Britse systeem. Bercow is weliswaar gekozen vanuit de Conservatieve partij, maar mag niet meestemmen en moest zelfs zijn partijlidmaatschap opzeggen. Het is dan ook opvallend dat hij in 2017 tegenover studenten toegaf dat hij bij het Brexit-referendum Remain stemde. Zijn actie, beschouwd als de belangrijkste uit zijn voorzitterschap, wordt door Brexiteers dan ook gezien als onverholen poging om de Brexit onderuit te halen.

Bercow zelf ziet dit waarschijnlijk anders. May stelde op het laatste moment de stemming van 11 december namelijk uit, omdat alles erop wees dat ze die met een behoorlijke marge zou verliezen. Die vindt nu op 15 januari plaats, en de premier wilde na het zeer waarschijnlijke verlies vervolgens begin februari met een nieuw plan komen - met vermoedelijk wat minimale wijzigingen, om dit pas eind februari aan het parlement voor te leggen. Het idee is dat de klok dan al zover is doorgetikt richting de Brexitdatum van 29 maart, dat veel Lagerhuisleden dan in hemelsnaam toch maar met haar deal in zouden stemmen, om een chaotische no-deal Brexit te voorkomen. Vermoedelijk vindt Bercow deze strategie minachting van het parlement.

Als de komende stemming over de Brexit wordt verworpen, zal de regering dus binnen drie zittingsdagen met een alternatief moeten komen. Het idee is dat er op die manier nog op tijd duidelijkheid ontstaat voor welke optie er een meerderheid is te vinden. Alternatieven zijn onder meer dat het Verenigd Koninkrijk in de douane-unie van de EU en/of de gemeenschappelijke markt blijft, of een nieuw referendum.