Geen EU-geld voor lidstaten die het niet nauw nemen met de rechtsstaat

"Het is noodzakelijk dat we strenger toezien op subsidies van de Europese Unie." Dat zegt GroenLinks Europarlementariër en Hongarije-rapporteur Judith Sargentini op de nieuwe maatregel om Europese subsidies te koppelen aan de staat van de rechtsstaat in een lidstaat. "Europese subsidies zijn bedoeld om het leven van burgers in onze landen te verbeteren. Echter, wanneer we te maken hebben met regeringen die op alle vlakken de rechtsstaat en democratie uitkleden en corruptie plegen met ons belastinggeld, dan moeten we een middel hebben om in te grijpen."

De Europese Parlementscommissie Begroting en Begrotingscontrole heeft vandaag ingestemd met de maatregel het EU-budget te linken aan de staat van de rechtsstaat in EU-landen. De Europese Commissie presenteerde rond de EU-begroting, in mei, een wetsvoorstel voor een maatregel waarin EU-subsidies kunnen worden opgeschort. De situatie in Hongarije en Polen, en inmiddels ook in Roemenië dwingen de EU om na te denken over het vinden van de juiste balans tussen het ondersteunen van de Europese samenlevingen en het voorkomen van misbruik, stelt Sargentini. "Orban en consorten hebben EU-subsidies gebruikt voor hun eigen hobby-projecten, zoals een 'nostalgische' en vooral lege trein tussen twee jeugddorpen van Orban. Dat kan niet."

De maatregel kan worden ingezet bijvoorbeeld als de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht onder druk staat, er sprake is van onjuiste openbare aanbestedingen, en onderzoek en vervolging van fraudezaken en corruptie. Ook als de implementatie van de EU-begroting niet lukt en er sprake is van fundamentele schending van mensenrechten, start deze procedure. "Lidstaten die de persoonlijke vrijheid van hun burgers inperken, kunnen niet blijven genieten van Europese subsidies alsof er niks is gebeurd", zegt Sargentini.

Bij misbruik van Europese subsidies kunnen betalingen of verplichtingen worden opgeschort of nieuwe samenwerkingen verboden worden. Daarentegen blijft de overheid van een lidstaat wel verplicht eerdere beloftes na te komen, zodat projecten doorgaan die reeds aan de bevolking zijn toegezegd. In het onderzoek kan de Europese Commissie worden bijgestaan door een nieuw op te richten panel van onafhankelijke experts op het gebied van staatsrecht en financiële zaken. Het panel kan een advies geven over de staat van de rechtsstaat in de betrokken lidstaat. Een belangrijke eis van de Europese Groenen-fractie is een jaarlijkse evaluatie van dit panel over de situatie in alle lidstaten.

Sargentini: "Binnen de EU ontbreekt ieder middel om elkaar te wijzen op onze gedeelde Europese waarden. Dit is een belangrijke tekortkoming van de Europese Unie, zeker wanneer een vrijblijvend samenwerkingsverband als de Verenigde Naties wel zo’n check heeft. De lidstaten zijn te angstig elkaar te vertellen waar het mis dreigt te gaan. Door elkaar preventief te helpen hadden situaties zoals nu in Hongarije en Polen misschien wel voorkomen kunnen worden."

Tijdens de volgende plenaire zitting stemt het Europees Parlement over het dossier. Daarna starten de onderhandelingen met de Europese-ministers.