Rutte: Brexitdeal, maar 'trieste dag'

Mick (Philosocles)

De leiders van de lidstaten van de Europese Unie hebben zondag formeel de EU-exitovereenkomst met het Verenigd Koninkrijk goedgekeurd. Zonder applaus of bloemen. Volgens premier Mark Rutte waren er enkel 'toespraken van leiders die allemaal benadrukten dat het een trieste dag was'.

Na de goedkeuring waren er toespraken van verschillende regeringsleiders, en die hadden volgens de NOS allemaal hetzelfde thema: de Brexit kent geen winnaars. Dat is een boodschap aan de Britse politiek, waar voornamelijk de zogeheten harde Brexiteers in premier Theresa Mays eigen Conservatieve Partij de onderhandelingen hebben neergezet als een strijd tegen Europa die moet worden gewonnen.

Die harde Brexiteers, onder leiding van Jacob Rees-Mogg en Boris Johnson, hebben nog altijd veel invloed in het Britse Lagerhuis, en dat zal May moeten zien te overwinnen om het nu met de EU overeengekomen akkoord vervolgens ook in het parlement te kunnen verkopen. Het is tot dusver allerminst zeker of dit haar zal lukken.

EU-regels
Volgens de rebellen in Mays partij houdt de overeenkomst de Britten veel te dicht bij de EU. Ze hebben vooral problemen met het vangnet dat de grens tussen het Britse Noord-Ierland en de Ierse republiek open moet houden. Londen is hier sinds 1998 aan gebonden na ondertekening van het Goede Vrijdag-akkoord, dat een eind maakte aan decennialang sektarisch geweld. De Brexiteers willen dat Groot-Brittannië eenzijdig over de status van die nieuwe EU-buitengrens kan beslissen, maar volgens de exit-overeenkomst moet Dublin akkoord gaan met iedere wijziging. En zolang Dublin dit niet doet is heel Groot-Brittannië aan EU-regels gebonden.

Een soortgelijk pijnpunt is Gibraltar. Deze Britse kroonkolonie op de zuidpunt van Spanje is al ruim drie eeuwen in handen van de Britten, maar dit hebben de Spanjaarden nooit geaccepteerd. De afgelopen dagen eiste Madrid dat de status van Gibraltar buiten de exitdeal zou worden gehouden, en naar verluidt hebben ze deze concessie gewonnen. Dit betekent dat veranderingen in de status van de kroonkolonie geen zaak is van de EU, maar onderling door Londen en Madrid moet worden overeengekomen. Dit zien de Brexiteers als een capitulatie, en dat kan het nog lastiger maken dan het al was voor May om de EU-exitovereenkomst door het parlement te loodsen.

Het Britse parlement heeft 650 zetels, en daarvan moeten er dus minimaal 326 achter May zijn geschaard om het EU-exitakkoord erdoorheen te loodsen. Volgens de BBC kan May momenteel echter op maar iets van 270 zetels rekenen, dus is het de vraag waar ze de rest van haar steun vandaan gaat krijgen.

Interessante gok
De huidige theorie is dat dit haar simpelweg niet gaat lukken, maar de premier lijkt een interessante gok voor te bereiden: de twee overblijvende alternatieven zouden zo onaantrekkelijk zijn dat er alsnog een meerderheid van het parlement voor haar deal zal stemmen.

Indien het Lagerhuis de overeenkomst wegstemt blijven er namelijk logischerwijs twee mogelijkerheden over: of het Verenigd Koninkrijk verlaat de EU chaotisch zonder deal, of de Brexit gaat in het geheel niet door omdat het parlement zich gedwongen ziet om de impasse met een tweede referendum te doorbreken.

Naar verluidt wil May eerst het volk achter de deal krijgen, en daarmee de Lagerhuisleden onder druk zetten om voor de deal te stemmen omdat de kiezers in hun kiesdistricten dat dan klaarblijkelijk zouden willen. Op die manier zou ze volksvertegenwoordigers van oppositiepartij Labour mee moeten krijgen, omdat in 2016 in veel Labour-kiesdistricten voor de Brexit is gestemd.

Dus alhoewel er voor geen enkel alternatief een parlementaire meerderheid bestaat, zou May er zo alsnog in kunnen slagen om haar deal-die-niemand-wil door het parlement te krijgen, simpelweg omdat niemand aan een van de twee alternatieven wil. Of dit ook daadwerkelijk zo uit zal pakken zal de komende weken moeten blijken.