FOK!toen: Een Brug Te Ver

In 1977 verscheen de epische oorlogsfilm A Bridge Too Far, gebaseerd op het gelijknamige boek uit 1974 van Cornelius Ryan. In de door Richard Attenborough geregisseerde film zien we hoe Operatie Market Garden zou uitlopen op een grote mislukking. De geallieerden proberen door de Duitse linies te breken door een aantal grote bruggen in bezet Nederland over te nemen van de bezetters. De brug bij Arnhem bleek echter een brug te ver!

Uit de Telegraaf van 18 juni 1977
Uit de Telegraaf van 18 juni 1977

Het verhaal
A Bridge Too Far was een boek van de Iers-Amerikaanse journalist, historicus en schrijver Cornelius Ryan. Ryan groeide op in Dublin en zou in 1940 verhuizen naar Londen, waar hij een jaar later als oorlogsverslaggever voor The Daily Telegraph ging werken. In deze hoedanigheid mocht hij ook meevliegen met de Amerikaanse bommenwerpers en mocht generaal Patton begeleiden tijdens zijn opmars in nazi-Duitsland. In 1947 gaat Ryan in Amerika wonen waar hij voor het blad Time gaat werken. In 1950 wordt de schrijver tot Amerikaans staatsburger genaturaliseerd.

A Bridge Too Far

Halverwege de vijftiger jaren begint Ryan aan zijn eerste boek te schrijven. In 1959 verschijnt The Longest Day, een indringend verhaal over de gebeurtenissen van D-Day, de invasie van Normandië. Het boek is een grote hit en wordt in 1962 op grootse wijze verfilmd. In 1965 verschijnt het tweede boek van Ryan. In The Last Battle keren we terug naar de nadagen van het voorjaar van 1945 in Berlijn. De laatste dagen van de Tweede Wereldoorlog worden op indringende wijze bekeken vanuit het oogpunt van Duitse burgers en Amerikaanse, Britse, Russische en Duitse militairen. In 1974 verscheen vervolgens het laatste en eveneens bekendste boek van Ryan, getiteld A Bridge Too Far. Vlak nadat dit boek was verschenen overleed de 54-jarige Ryan aan de gevolgen van kanker.

Vier jaar na zijn dood verscheen het boek A Private Battle, geschreven door zijn vrouw, over zijn persoonlijke gevecht met zijn ziekte. De schrijver had hiervoor geheime notities gemaakt.

 

De productie
Producer Joseph E. Levine had duidelijk veel vertrouwen in de film en stak 22 miljoen dollar in het project. Tijdens de opnames liet hij zo nu en dan fragmenten zien aan distributeurs en kreeg zo uiteindelijk met de verkoop van distributierechten 26 miljoen dollar bij elkaar. De opnames voor A Bridge Too Far begonnen in april 1976 met de indrukwekkende landingen van honderden parachutisten. Om de scène zo authentiek mogelijk over te laten komen ging producer Joseph E. Levine op zoek naar originele Dakota's. Zo kon hij twee exemplaren overnemen die eerder waren gebruikt in het toenmalige Frans-Somaliland en ook van de Portugese luchtmacht kon de producer een tweetal toestellen kopen. Daarnaast werden er van zowel het Deense als Finse Luchtmacht respectievelijk drie en vier Dakota's geleend. Met behulp van zo'n 1000 parachutisten werden de immense luchtlandingen in beeld gebracht. Voor de opnames van de Amerikaanse en Duitse gevechtsvliegtuigen werden een viertal Harvards gebruikt, die bestuurd werden door leden van de Gilze Rijen Aero Club.

A Bridge Too Far 2

Omdat Arnhem in 1976 weinig meer weg had van de stad van weleer werd er voor gekozen om de brugopnames te maken bij een soortgelijke brug over de IJssel in Deventer. Ook werden er opnames gemaakt in Zutphen. Met een budget van 22 miljoen dollar (oftewel 70 miljoen gulden) was A Bridge Too Far de allerduurste filmproductie tot op dat moment. De film was wereldwijd een groot succes en zou alleen in Amerika al zo'n 50 miljoen dollar in het laatje brengen. Dat was op zich ook niet zo vreemd met een supercast met onder meer Peter Faber, Dirk Bogarde, Ryan O'Neal, James Caan, Michael Caine, Sean Connery, Edward Fox, Elliott Gould, Anthony Hopkins, Gene Hackman, Hardy Krüger, Laurence Olivier, Robert Redford, Maximilian Schell en Liv Ullmann in de belangrijkste rollen.

Uit De Waarheid van 24 juni 1977
Uit De Waarheid van 24 juni 1977

Historische foutjes
Hoewel het verhaal van A Bridge Too Far grotendeels accuraat is, zijn er wel wat historische foutjes in het verhaal geslopen. Zo zien we in de film een aantal scènes die opgenomen zijn in Nijmegen. In de opnames zien we een onbeschadigde Sint Stevenskerk. In 1944 was de kerk echter zwaar getroffen door een Amerikaans bombardement. Ook zien we hoe een Britse Sherman tank een Amerikaanse M24 Chaffee tank aan de kant duwt. Beetje erg onmogelijk aangezien het Amerikaanse leger deze tanks alleen gebruikte bij de Slag om de Ardennen.

A Bridge Too Far 1

De oversteek van de Waal vond in werkelijkheid ten westen van Nijmegen plaats. Vanwege de moderne skyline werd besloten om de opnames van deze historische oversteek ten oosten van de stad te maken. Bij Olst werd nabij de IJssel een enorm groot zwembad gebouwd waar een deel van de oversteek-opnames werden gemaakt. Let ook even op bij het moment dat generaal Horrocks in Leopoldville aankomt om de troepen toe te spreken. Op de achtergrond zien we dan namelijk duidelijk een bord hangen van de Deventer koekhandel Bussink.

De ontvangst
De kritieken op A Bridge Too Far waren nogal uiteenlopend. Vooral in Amerika had men er nogal moeite mee om terug te zien hoe de geallieerde troepen in 1944 hadden gefaald. Bij de Academy Awards werd de epische oorlogsfilm dan ook totaal genegeerd. In Europa had de film dan ook beduidend meer succes dan in Amerika. Over het verhaal achter A Bridge Too Far werd een leuke documentaire gemaakt die je hieronder kunt bekijken.