Obama ontvouwt plannen om IS te verslaan
De Amerikaanse president Barack Obama zet woensdag de plannen voor de strijd tegen de Islamitische Staat (IS) verder uiteen. Sinds vorige week wordt onder leiding van de Verenigde Staten een internationale coalitie gesmeed die het tegen het terreurnetwerk moet opnemen. Wat mag er van de toespraak van Obama worden verwacht?
"Ik bereid het land voor om een dreiging van IS te kunnen beteugelen", zei Obama in een interview met NBC. De president is niet van plan het Congres om toestemming voor een interventie te vragen. "Ik vertrouw er op dat ik de autorisatie heb om het Amerikaanse volk te beschermen."
Bij het afsluiten van de NAVO-top, die donderdag en vrijdag plaatsvond in Wales, riep Obama op een samenwerkingsverband tegen IS te vormen. Landen die hij op het oog had waren Frankrijk, Groot-Brittannië, Duitsland, Italië, Turkije, Polen, Canada, Denemarken en Australië. Nederland werd niet gevraagd, wat in de Tweede Kamer nogal wat verbazing wekte. Woensdag houdt de Kamer wel een hoorzitting en aansluitend een debat over de dreiging van IS.
Een ruwe schets van de aanvalsplannen tekende zich de afgelopen dagen af. In de eerste fase worden luchtaanvallen in Irak uitgevoerd om etnische en religieuze minderheden te hulp te schieten. Deze periode is met het begin van Amerikaanse bombardementen en luchtdroppings al ingegaan.
De afgelopen maanden voerde IS aanvallen uit op onder meer jezidi's, Assyrische christenen, Turkmeense sjiieten, Shabakse sjiieten, yarsannen en mandaeërs. Amnesty International sprak zelfs van 'etnische zuiveringen op historische schaal'. Ook Amerikaanse diplomaten en adviseurs in Noord-Irak werden met de luchtaanvallen van de VS beschermd.
De volgende fase behelst het verder trainen, adviseren of uitrusten van Iraakse regeringssoldaten, Koerdische strijders en mogelijk leden van soennitische stammen. Dit proces kan van start gaan zodra een nieuwe Iraakse regering is gevormd, wat mogelijk nog deze week gebeurt. Overigens is er, ondanks de boude plannen van Obama en zijn bondgenoten, nog geen verzoek uit Bagdad gekomen om in te grijpen tegen IS.
De laatste en meest controversiële fase omvat het vernietigen van IS-strijdgroepen in zowel Irak als Syrië. Deze taak komt vermoedelijk op het bordje van Obama's opvolger. Sommige planners bij het Pentagon voorzien een militaire campagne van minstens 36 maanden. Obama's tweede termijn zit er in januari 2017 op.
Een grote uitdaging wordt het voor de president om zijn bevolking gerust te stellen dat hij de Amerikaanse krijgsmacht niet opnieuw een peperduur militair conflict in de maag splitst dat Amerikaanse slachtoffers gaat eisen. Dertien jaar na de invasie van Afghanistan zijn de VS behoorlijk oorlogsmoe. Tegelijkertijd wordt Obama door politici in binnen- en buitenland verweten de IS-strijders te veel hun gang te laten gaan.
Washington wil bij de coalitie het liefst ook de hulp van zo veel mogelijk landen uit het Midden-Oosten, met name naties met een soennitische meerderheid. Zo wordt de operatie niet een exclusief westers avontuur. Ook kan het soennitische IS zo zien dat veel van hun geloofsgenoten mordicus tegen de wreedheden van de terreurbeweging zijn.
Het Witte Huis hoopt ook soennitische stammen in het westen van Irak aan boord te krijgen, die zich met IS verbonden hebben maar nu twijfels hebben over het strenge shariabewind dat de groep heeft opgelegd. Deze stammen zullen hier echter alleen voor voelen als zij ook een gewichtige stem krijgen in de nieuwe regering van Irak. Veel stamhoofden zijn nog verbitterd over de behandeling die hun van de vroegere sjiitische Iraakse premier Nouri al-Maliki ten deel viel nadat zij met succes Al-Qaida in Irak hadden bestreden.
Meerdere mensen en organisaties onderstreepten de afgelopen tijd de noodzaak om krachtig tegen IS op te treden. De Arabische Liga gaf maandag aan IS te gaan aanpakken. De nieuwe Hoge Commissaris voor de Mensenrechten van de Verenigde Naties Zeid al-Hussein zei diezelfde dag te willen dat de wereld prioriteit geeft aan het tot een einde brengen van de gruwelijke conflicten in Irak en Syrië. In Saudi-Arabië vindt donderdag een bijeenkomst plaats over terrorisme in de regio tussen meerdere Golfstaten, Jordanië, Egypte en Turkije.
Nederland is niet gevraagd deel te nemen aan de coalitie tegen IS. Dat betekent overigens niet dat het land geen rol speelt in de strijd tegen het terreurnetwerk. Nederlandse vliegtuigen transporteren wapens voor derden naar Noord-Irak. Ook levert de regering duizenden helmen en scherfvesten.
