[liveblog #2] Crash MH17 in Oekraïne

Om de liveblog over het neergestorte vliegtuig in Oost-Oekraïne niet te lang te maken en onnodig lange laadtijden te voorkomen, gaat de blog hier verder. Hier vind je deel één.  

Update 17.40 uur - liveblog ten einde, VN roept op tot onderzoek
Met onderstaand bericht van Novum is de liveblog ten einde voor vandaag. Meer nieuws over de crash lees je vanzelfsprekend hier op FOK!. 

Novum: De Veiligheidsraad van de Verenigde Naties wil dat er snel een 'diepgravend en onafhankelijk internationaal onderzoek' komt naar de vliegramp in Oost-Oekraïne. De raad kwam vrijdagmiddag op verzoek van Groot-Brittannië in spoedzitting bijeen.

De Veiligheidsraad sprak zijn 'diepe medeleven' uit met de families van de slachtoffers en hun landgenoten en regeringen. De leden van de raad namen een minuut stilte in acht ter nagedachtenis aan de 298 inzittenden van vlucht MH17, die donderdag neerstortte. De Amerikaanse VN-ambassadeur Samantha Power riep de internationale gemeenschap op de slachtoffers 'als van ons allemaal' te beschouwen.

Het internationale onderzoek dat de Veiligheidsraad voor ogen heeft moet verlopen volgens 'de richtlijnen van de internationale burgerluchtvaart'. De raad wil zorgen dat de verantwoordelijken 'rekenschap afleggen'. Daartoe is het heel belangrijk dat 'onderzoekers onmiddellijk toegang krijgen tot het rampgebied om de oorzaak van het ongeval vast te stellen'.

Power waagde zich alvast aan enkele harde conclusies. Alles wijst er volgens haar op dat pro-Russische separatisten de hand hadden in het drama met vlucht MH17. De raket die het passagierstoestel uit de lucht schoot zou zijn gelanceerd vanaf grondgebied dat in handen van de opstandelingen is. Zij pronkten de afgelopen tijd met dergelijke raketten. Bovendien hebben ze de afgelopen weken al meermalen vliegtuigen en helikopters uit de lucht geschoten, memoreerde Power.

Maar het is volgens de Amerikaanse onwaarschijnlijk dat de rebellen alleen hebben gehandeld. Zonder deskundige hulp, mogelijk uit Rusland, zouden zij niet in staat zijn ingewikkelde luchtdoelraketten als de projectielen die de Boeing 777 fataal werden te bedienen.

Als de separatisten in Oost-Oekraïne en hun grote bondgenoot inderdaad de schuldigen zijn, dan vreest Power het ergste voor het onderzoek naar de ramp. Zij zullen er dan immers alles aan doen, en 'met reden, om de waarheid te verhullen'.

De inmiddels op de rampplek gearriveerde OVSE-waarnemers moeten volgens Power daarom zo snel mogelijk aan het werk om de plaats delict te beschermen. Al het bewijsmateriaal moet bewaard blijven en indien nodig worden teruggegeven. Amerikaanse deskundigen staan klaar om bij te springen, aldus de VN-ambassadeur.

Vooral Rusland moest het ontgelden in Powers toespraak. De Russische regering doet zich volgens haar voor als vredesduif, maar steunt ondertussen de separatisten. Keer op keer heeft de Russische president Vladimir Poetin zijn beloften van vrede gebroken, klaagde Power.

Rusland houdt de oorlog in Oekraïne gaande, wreef Power aan. Het land verschaft de opstandelingen in Oost-Oekraïne volgens haar tanks, pantserwapens én luchtdoelraketten en geeft hun alle ruimte om in Moskou rekruten te werven. ''Deze oorlog kan worden beëindigd'', zei ze. ''Rusland kan deze oorlog beëindigen. Rusland móet deze oorlog beëindigen.''

Het Witte Huis riep eerder ook op tot een 'volledig, geloofwaardig en ongehinderd internationaal onderzoek', dat zo snel mogelijk moet plaatsvinden. Eerder wees VN-secretaris-generaal Ban Ki-moon op het grote belang van een volledig en transparant onderzoek. Volgens Ban volgen de VN de ontwikkelingen op de voet. 

Update 16.50 uur - hele verklaring Rutte
De overheid heeft de tekst van Rutte's persconferentie inmiddels vrijgegeven. Die lees je hieronder.

Rutte: Dames en heren, de omvang van de dramatische gebeurtenissen van gisteren in Oekraïne ontvouwt zich vandaag, één dag na dato, in zijn steeds tragischer verschijning. Gisteravond laat kon ik spreken van zeker 154 Nederlandse slachtoffers. Op dit moment zijn het er in ieder geval 189. Vandaag ook komen de verhalen door over individuele reizigers: jongeren, een grote groep wetenschappers, soms hele gezinnen die gistermiddag aan boord zijn gegaan en nietsvermoedend hun kansloze lot tegemoet gingen. En ook steeds meer mensen horen in hun directe omgeving het verschrikkelijke nieuws van mensen die ook aan boord zaten. En dan blijkt weer hoe nauw we in ons kleine land met elkaar verbonden zijn.

Nederland is geschokt door deze dramatische gebeurtenis en leeft intens mee met nabestaanden en dierbaren van de slachtoffers. Festiviteiten worden versoberd en op social media is er een grote stroom aan blijken van medeleven. Het lijkt erop dat de MH-17 is neergeschoten, maar over de precieze toedracht van de ramp hebben we nog geen duidelijkheid. Voor het kabinet staat daarom voorop dat door middel van onafhankelijk onderzoek duidelijkheid over de feiten wordt geschapen. Onderzoekers van de Nederlandse Onderzoeksraad voor Veiligheid reizen af naar de rampplek. Onbelemmerde toegang tot de plaats van de ramp en tot de gegevens van de zwarte dozen is daarbij absoluut noodzakelijk.

Die oproep heb ik met veel internationale collega's gedaan. Zoals gisteren met de Maleisische premier en de Oekraïense president vandaag onder andere met BK Merkel, President Hollande, President Obama en zojuist telefonisch met de Russische president Poetin. Ook hij heeft mij verzekerd dat Rusland aandringt op een onafhankelijk onderzoek.

Laat een ding glashelder zijn, we willen de onderste steen boven krijgen. En als duidelijk wordt dat dit een aanslag was, zal ik mij er persoonlijk voor inzetten dat de daders worden opgespoord en hun gerechte straf krijgen. Eerder zullen wij niet rusten. Dat zijn wij de onschuldige slachtoffers en hun nabestaanden verplicht. Zelf zal ik straks eerst het condoleanceregister ondertekenen dat hier op het departement is geopend.  

Update 16.45 uur -  OVSE ter plaatse aangekomen
Novum meldt: "Ongeveer dertig waarnemers van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) zijn aangekomen op de plek waar donderdag het vliegtuig van Malaysia Airlines neerstortte. Dat meldt persbureau Reuters."

Update 16.41 uur - persconferentie Obama om 17.30 uur
President Obama zal om 17.30 uur een persconferentie houden over de vliegramp. De VN-Veiligheidsraad is tevens momenteel bijeen. 

Update 16.35 uur - Rutte hamert op onderzoek
Rutte is erg stellig: "Ik voeg níets toe", herhaalt hij meermaals, "als ik ga speculeren over de toedracht zonder de feiten te kennen." Hij weigert ook te reageren op de anti-Russische uitspraken van o.a. de Australische premier.

De persconferentie is inmiddels ten einde gekomen. Het koninklijk paar zal rond half zes vanmiddag het condoleanceregister in Den Haag tekenen. 

Update 16.32 uur - eerst VN-resolutie, dan naar Oekraïne
Op de vraag waarom Timmermans niet nu al in Oekraïne is, antwoordt Rutte dat er eerst intensief contact met collega's nodig was. Het overleg met de VN en de resolutie die in de maak is, hadden daarbij prioriteit. Onderzoekteams en experts zijn ook nu pas klaar om te vertrekken. Daarom zal Timmermans vanavond direct met hen meevliegen. 

Update 16.30 uur - NAVO-Artikel 5 niet van toepassing, feiten eerst boven tafel
Rutte laat het contact met lokale groeperingen verlopen via Oekraïense autoriteiten.

Hij wil geen verdere uitspraken doen over de toedracht en of het een ongeluk of een terreuraanslag betreft. "Juist omdat er zoveel Nederlanders omkwamen is het van belang ervoor te zorgen dat er een breed, internationaal, onafhankelijk onderzoek plaatsvindt."

Pas na de feiten te kennen zal Rutte een oordeel vellen. NAVO-Artikel 5 geldt niet in deze situatie, stelt Rutte, ongeacht wat uit het onderzoek blijkt. 

Update 16.27 uur - 'Vuist op tafel slaan niet constructief'  
Rutte stelt desgevraagd dat "met de vuist op tafel slaan momenteel niet constructief is. Het vermindert de kansen van Nederland om ervoor te zorgen dat de juiste feiten op tafel komen."

Update 16.25 uur - Timmermans vanavond naar rampgebied  
Minister van BuZa Timmermans stelt dat hij vanavond met een forensisch team naar Oekraïne vertrekt.

Hij gaat mee on vrije toegang tot het gebied te bewerkstelligen en garanderen. Men zal samenwerken met het Rode Kruis, Oekraïense collega's en anderen die momenteel richting Oekraïne komen.

Nederland zal bij de VN aandringen in een verklaring dat het een onderzoek van het hoogst mogelijke niveau wenst. 

Update 16.22 uur - internationale oproep tot vrijgeven rampplek 
Een algemene oproep tot onbelemmerde toegang tot de rampplek is gedaan aan de pro-Russen en andere strijdende partijen. Rutte, Merkel, Obama, Poetin en anderen schaarden zich achter die oproep.

Poetin riep eerder al op tot een internationaal, onafhankelijk onderzoek. Ook Rutte wil 'de onderste steen boven' krijgen.

Update 16.21 uur - onderzoek noodzakelijk
Rutte stelt dat Nederland geschokt is en intens meeleeft met nabestaanden en dierbaren. Overal in het land worden festiviteiten versoberd en ook op social media getuigen mensen massaal hun medeleven.

Het Kabinet is van mening dat het erop lijkt dat het vliegtuig is neergeschoten, maar dat de toedracht onbekend is. Het Kabinet wil eerst onderzoek. De Onderzoeksraad Veiligheid reist momenteel naar Oekraïne af en zal vanavond arriveren.
 
Update 16.19 uur - 'We zullen niet rusten'
Rutte geeft aan dat indien het inderdaad een aanslag is, "we niet zullen rusten voor de daders zijn opgespoord en hun gerechte straf krijgen. Eerder zullen we niet rusten. Dat zijn we de onschuldige slachtoffers en nabestaanden verschuldigd."

Update 16.18 uur - persconferentie Rutte
Kijk hier live mee. 

Update 16.15 uur - waarschuwing niet afgegeven door KNVvL
Eerder vandaag werd er melding gemaakt dat de Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Luchtvaart (KNVvL) al weken geleden gewaarschuwd zou hebben tegen het vliegen boven het gebied waar het vliegtuig is neergestort. De heer Holsteijn, veiligheidsmanager van de vereniging, laat aan FOK! weten dat de KNVvL nooit zo'n waarschuwing heeft afgegeven, noch dat dit onder hun verantwoordelijkheid valt. Zij zijn immers een branchevereniging voor kleine luchtvaart. Hieronder valt onder andere parachutespringen, zweefvliegen en dergelijke.

Desgevraagd laat Holsteijn weten dat de KNVvL altijd zal adviseren om 'het gezonde verstand te gebruiken'. 

Update 16.02 uur - diverse organisaties passen zich aan
Allerlei organisaties en evenementen passen zich aan na de vliegramp. De beachvolleyballers die gaan spelen op het grandslamtoernooi in Scheveningen dragen een rouwband.

De Tour de France begint de 13e etappe met een minuut stilte. De ploegleider van Belkin stelt dat 'dit nieuws snel tot ons doordrong'.

Nederlandse waterpolosters zullen vrijdag een minuut stilte houden als zij in Boedapest hun tweede wedstrijd van het EK gaan spelen.

De kermis in Tilburg heeft verder de feestelijkheden voor de opening van de kermis afgelast. Ook wordt er een minuut stilte gehouden en klinkt er geen kermismuziek.

Radiozender 3FM stopt tevens met de Summer Request. Luisteraars kunnen platen aanvragen als de temperaturen in De Bilt tropisch zijn. Radio 1 heeft het middagprogramma van Radio Tour de France afgelast. Ook Radio 2 zendt andere programmering uit dan gewoonlijk. 

Novum meldt over Paul de Leeuw: Ranking the Stars komt zondagavond niet op televisie in verband met de vliegtuigramp. Dat twittert Paul de Leeuw vrijdagmiddag. "Ranking the Stars wordt zondag niet uitgezonden. NPO: grote dank", aldus de presentator.

"Ik hoop echt dat de NPO zondag de uitzending van Ranking the Stars uitstelt", twitterde De Leeuw eerder op de dag al. "Ik wil m'n vrolijke kop niet zien het komende weekeinde op tv."

Update 15.55 uur - vlaggen Nederland halfstok
Persbureau Novum meldt: Vanwege de vliegramp in Oekraïne hangen vrijdag alle vlaggen op overheidsgebouwen halfstok. Dat heeft de Rijksvoorlichtingsdienst bekendgemaakt. Het gaat om de gebouwen van bijvoorbeeld gemeenten, provincies en de Nederlandse diplomatieke vertegenwoordigingen.

Update 15.50 uur - waarnemers vrijdagavond ter plaatse
Persbureau Novum meldt: Waarnemers van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa verwachten vrijdagavond de plaats in Oost-Oekraïne te bereiken waar lijnvlucht MH17 is neergestort. Dat zegt de OVSE.

De pro-Russische separatisten die op en rond het rampgebied de lakens uitdelen hebben aangekondigd de OVSE-waarnemers niets in de weg te leggen. Wie de brokstukken van de Boeing 777 van Malaysia Airlines wil bereiken moet een vijftal controleposten van de opstandelingen passeren en voor hen aanvaardbare documenten overleggen.

De Oekraïense rampenbestrijdingsdienst klaagde vrijdag dat de rebellen het bergingswerk en het onderzoek hinderen.

Volgens separatistenleider Aleksandr Borodaj zijn zeventien OVSE-waarnemers en vier Oekraïense deskundigen inmiddels op door de opstandelingen beheerst grondgebied. Zij zouden al een begin maken met het onderzoek. 

Samenvatting van gebeurtenissen tot nu toe:
-Er zijn nog 4 slachtoffers niet geïdentificeerd.
-Het aantal Nederlandse slachtoffers is bijgesteld naar 189.
-Het vliegtuig functioneerde prima, was goed onderhouden, had ruim 75.000 vlieguren in 17 jaar gemaakt en de communicatie verliep voorspoedig.
-Veel andere maatschappijen waren op het moment van neerschieten in het gebied aanwezig.
-Separatisten werken naar eigen zeggen mee aan hulpverlening en onderzoek.
-Familieleden van omgekomenen krijgen 5000 dollar uitbetaald voor direct gemaakte onkosten als levensonderhoud en hotelkamers afhuren.
-Separatisten hebben onenigheid over of de zwarte dozen in hun bezit zijn of niet.
-Rusland stelt eventueel aangeboden zwarte dozen niet te accepteren en roept op tot een internationaal onderzoek.
-Politici in binnen- en buitenland roepen op tot het straffen van de verantwoordelijken.
-Poetin roept op tot een staakt-het-vuren.
-Wie dat wil, mag Malaysia Airlines-tickets die de komende week geldig zijn inleveren en krijgt z'n geld terug.
-Inlichtingendiensten in de VS wijzen in de richting van pro-Russische separatisten.
-Rusland wijst in de richting van het Oekraïense leger.
-Dat leger ontkent dat er ook maar één raket is afgevuurd of mist uit het arsenaal.
-Onder de slachtoffers bevonden zich meer dan 100 aidsonderzoekers en -hulpverleners, die op weg waren naar een congres dat zondag van start gaat in Melbourne.
-Er zijn tot dusver 181 lichamen geborgen.