Stemmen: wie, wat en waar

Premier Mark Rutte (VVD) heeft donderdagochtend zijn stem uitgebracht voor het Europees Parlement. Dat deed hij net als bij eerdere verkiezingen bij basisschool Wolters in Den Haag, laat zijn woordvoerder weten.

Minister Lilianne Ploumen (PvdA) en haar partijgenoot en lijsttrekker voor de Europese verkiezingen Paul Tang hebben hun stem uitgebracht in Amsterdam. Dat deden zij in een stemlokaal in een basisschool, meldt de partij. Tang blijft donderdag campagne voeren tot de stembussen sluiten, wat bij Europese verkiezingen gebruikelijk is.

PVV-voorman Geert Wilders heeft donderdag gestemd in Den Haag. Dat deed hij op basisschool De Walvis. Na het stemmen plaatste hij een foto op Twitter waarop is te zien dat hij voor verschillende camera's in het stemhokje staat. Daarbij stelt Wilders dat hij 'voor Nederland, voor de PVV', heeft gestemd.

D66-leider Alexander Pechtold heeft donderdag bij het uitbrengen van zijn stem voor de Europese verkiezingen een selfie voor het stembureau gemaakt en op Twitter gezet. Een zogenoemde stemfie, waarbij een foto in het stemhokje wordt gemaakt, plaatste hij deze keer niet. Bij de gemeenteraadsverkiezingen had Pechtold nog wel een selfie in het stemlokaal gemaakt. Die verkiezingen waren de eerste waarbij dit uitdrukkelijk was toegestaan.

Kiesraad

Een stichting en Lucas Kruijswijk spanden een proces aan om de stemfie te verbieden. De stemfie zou een bedreiging zijn voor het stemgeheim omdat iemand kan worden gedwongen een stemfie te maken zodat zeker is dat hij op een bepaalde partij heeft gestemd. De rechtbank in Den Haag erkende dat er meer nadelen dan voordelen zijn, maar liet het aan minister van Binnenlandse Zaken Ronald Plasterk (PvdA) en de Kiesraad of de stemfie moet worden verboden. Kruijswijk liet na de uitspraak al weten te verwachten dat politici tijdens de verkiezingen een stuk terughoudender zijn met selfies in het stemhok. D66-lijsttrekker voor de Europese verkiezingen Sophie in 't Veld stemt donderdag niet. Omdat zij in het buitenland woont, heeft ze haar stem vorige week al uitgebracht per post.

Opkomst

Rotterdam
Van de Rotterdamse stemgerechtigden had om 10.00 uur 4,3 procent zijn stem uitgebracht. Dat concludeert de gemeente uit een steekproef van de 342 stembureaus. Bij de vorige verkiezingen voor het Europees Parlement, in 2009, bleef Rotterdam achter bij het landelijk gemiddelde. Toen was de landelijke opkomst 36,8 procent, terwijl in Rotterdam slechts 29,8 procent de gang naar de stembus maakte. Rotterdam meet om 14.00, 18.00 en bij sluiting van de stembureaus om 21.00 nog eens de opkomst.

Den Haag
Het opkomstpercentage in Den Haag was om 10.00 uur met zes procent gelijk aan de opkomst bij de vorige verkiezingen voor het Europees Parlement. Dat concludeert de gemeente uit een steekproef onder veertien stembureaus. De opkomst in Den Haag is tot nu toe hoger dan in Rotterdam, waar op hetzelfde tijdstip 4,3 procent een stem had uitgebracht. De definitieve opkomst in Den Haag was in 2009 uiteindelijk 33,5 procent. In Rotterdam kwam toen 29,8 procent opdagen. Landelijk maakte 36,8 procent de gang naar de stembus.

Utrecht
Bij de stembureaus in Utrecht zijn tot nu toe minder mensen komen opdagen dan rond dit tijdstip bij de gemeenteraadsverkiezingen. "De stembureaus waar we contact mee hebben gehad geven een rustig beeld", zegt een woordvoerder van de gemeente. Een schatting van het opkomstpercentage kon hij niet geven. "Dat verschilt te sterk per stembureau. Op het treinstation is het natuurlijk een stuk drukker dan in een kleine wijk." In Utrecht wordt volgens de woordvoerder heel veel in de avond gestemd. Hij verwacht dan ook dat het in de loop van de dag drukker wordt dan nu het geval is. "Het varieert natuurlijk ook per stembureau." Een vergelijking met de Europese verkiezingen van 2009 kon hij niet maken omdat er toen andere regels rond het stemmen van kracht waren.

Amsterdam geeft om 13.00 en 18.00 uur tussentijdse opkomstpercentages.

Update 12.46 uur
Op de stembureaus van de centraal station van Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht zijn donderdagochtend een stuk minder stemmen voor het Europees Parlement uitgebracht dan bij de gemeenteraadsverkiezingen in maart. Toen werden in de ochtend vierduizend stemmen uitgebracht, nu zijn dat er 2500, meldt de NS.

De grootste drukte was er in de ochtendspits, toen zelfs rijen ontstonden. Vooral bij Den Haag Centraal en Utrecht Centraal was het druk. Inmiddels is het volgens de NS rustig en zijn de rijen verdwenen. Wel wordt in de avondspits nieuwe drukte verwacht.

Op meer dan vijftig NS-stations kan donderdag worden gestemd voor het Europees Parlement. Door stembureaus op stations te plaatsen kunnen mensen op weg naar hun werk, school of studie een stem uitbrengen.

Update 13.10 uur
Van het aantal kiesgerechtigde Amsterdammers heeft woensdag om 18.00 uur 27,5 procent de gang naar de stembus gemaakt. Dat meldt de gemeente. Het percentage ligt daarmee ruim een procent hoger dan tijdens de gemeenteraadsverkiezingen van 2010 toen rond datzelfde tijdstip 26,2 procent van de kiesgerechtigden zijn stem had uitgebracht. De totale opkomst in Amsterdam was in 2010 51,4 procent en in 2006 52,7 procent.