VS wilden Castro ten val brengen met nep-Twitter
De Amerikaanse regering heeft in zijn welhaast eeuwige strijd tegen het communistische Cuba een Cubaanse versie van Twitter gecreëerd. Doel van het sociale netwerk was om Cubanen na verloop van tijd aan te zetten tot verzet tegen de Cubaanse regering. Dat blijkt uit onderzoek van het Amerikaanse persbureau Associated Press.
Het project werd geleid door USAID, een tak van het Amerikaanse ministerie van buitenlandse zaken, maar werd gefinancierd via nepbedrijven en buitenlandse banken. Alles werd in het werk gesteld om de Amerikaanse oorsprong van het project te verhullen. Gebruikers in Cuba wisten niet dat hun persoonlijke informatie werd verzameld. Het is onduidelijk of het project wel legaal was, aangezien er toestemming van de president voor nodig zou zijn en het Congres zou moeten worden ingelicht. USAID wilde niet zeggen wie het groene licht gaf voor ZunZeneo, een Cubaans woord voor de roep van een kolibrie.
Niet alleen de gebruikers van ZunZeneo wisten niet wat het werkelijke doel was van het sociale netwerk, ook sollicitanten die werden benaderd om het 'bedrijf' te runnen wisten van niets. "Er zal absoluut niets worden gezegd over de rol van de Amerikaanse regering", staat in een memo uit 2010 van Mobile Accord Inc., een van de oprichters van het project. "Dit is cruciaal voor het succes van de dienst en de missie."
Het project werd gelanceerd in 2009, kort nadat de Amerikaan Alan Gross in Cuba was gearresteerd. Gross, die werkzaam was voor USAID, zit een celstraf van vijftien jaar uit, omdat hij communicatiemiddelen naar Cuba bracht. Volgens documenten die AP heeft ingezien wist een bedrijf in Washington kort voordat het project begon de hand te leggen op een half miljoen Cubaanse mobiele telefoonnummers, waarschijnlijk via een bron bij de Cubaanse staatsprovider. Deze telefoonnummers werden vervolgens gebruikt om gebruikers te ronselen.
USAID nam verregaande stappen om ZunZeneo op een echt sociaal netwerk te laten lijken. ZunZeneo had een website en er was zelfs een marketingcampagne. "Nep-reclamebanners zullen het de schijn van een commercieel bedrijf geven", staat in een van de documenten die AP inzag. Het bedrijf was zogenaamd gevestigd in Europa, alles om de Amerikaanse oorsprong van het project te verhullen.
Het geld voor ZunZeneo stond in de boeken als financiering voor een niet nader genoemd project in Pakistan. De Amerikaanse senator Patrick Leahy, de voorzitter van de senaatscommissie die over het geld voor buitenlandse projecten gaat, noemt de onthulling over ZunZeneo verontrustend. Hij zegt dat zijn commissie nooit is ingelicht.
Het project liep ruim twee jaar en ZunZeneo had op een gegeven moment zeker veertigduizend gebruikers. Het team ontdekte uiteindelijk echter dat de Cubaanse autoriteiten berichten probeerden te herleiden en probeerden in te breken op de servers van ZunZeneo. In 2012, toen de financiering voor ZunZeneo verliep, ging het project als een nachtkaars uit. ZunZeneo verdween van de ene op de andere dag. De communistische regering in Havana was niet aan het wankelen gebracht, van een 'Cubaanse Lente' was geen sprake.
Ernesto Guerra, een van de Cubanen die gebruik maakte van ZunZeneo, zegt nooit iets te hebben vermoed. "Het was zoiets moois", aldus Guerro in een interview met AP. "Hoe had ik iets kunnen weten? Het is niet alsof er een bord hing met de tekst 'Welkom bij ZunZeneo, een project van USAID'. Toen ZunZeneo verdween was er opeens een vacuüm. Niemand wist wat er was gebeurd, niemand wist waar het echt vandaan was gekomen."
