FOK!toen: De ondergang van de USS Panay
Voor de FOK!toen van vandaag gaan we 76 jaar terug in de tijd. Het was namelijk op 12 december 1937 dat de USS Panay op de Jangtsekiang oftewel Blauwe Rivier door de Japanse luchtmacht tot zinken werd het gebracht. De gebeurtenis, vlak bij de stad Nanking, werd omschreven als een incident, aangezien Japan en de Verenigde Staten (nog) niet met elkaar in oorlog waren.
De USS Panay
De Japanners gaven aan dat ze niet hadden gezien dat er Amerikaanse vlaggen op het dek van de kanonneerboot waren geverfd, boden hun excuus aan voor het gebeuren en betaalden een schadevergoeding voor het gezonken schip. De aanval op de Panay en het daaropvolgende incident in Nanking, waarbij de Amerikaanse ambassadeur John Moore Allison door een Japanse soldaat in zijn gezicht werd geslagen, zouden ervoor zorgen dat de relatie tussen de twee landen drastisch zouden veranderen.
Uit de Leeuwarder Courant van 13 december 1937
De vroege jaren
De USS Panay was een schip dat gebouwd was voor patrouille werkzaamheden op de Jangtse rivier. Het schip was op 10 november 1927 in de haven van Sjanghai te water gelaten. In september 1928 zou in schip in actieve dienst worden genomen en diende vooral om Amerikaanse staatsburgers in de omgeving van Nanking te beschermen. In de jaren 30 en 30 van de vorige eeuw probeerde China te moderniseren en was daarnaast ook druk bezig om te hervormen naar een land met een sterke en stabiele regering. Daarnaast kreeg China echter ook te maken met de agressie van het Japanse keizerrijk. In 1894 en 1895 hadden China en Japan al een oorlog uitgevochten over het land Korea, wat uitliep op een overwinning van Japan, waarmee het de wereld verraste en China een zware vernedering had toegebracht.
De USS Panay in betere tijden
De Jangtse rivier werd gedomineerd door bandieten en huursoldaten die regelmatig een schip aanvielen voor haar kostbare lading. De USS Panay werd ook gebruikt om Amerikaanse stoomschepen te beschermen tegen beschietingen vanaf de vaste wal. Volgens commandant E.A. Dyer werd er in die tijd zo vaak op schepen geschoten, dat schippers bij het betreden van de Jangtse er vanuit gingen dat ze een potentieel doelwit waren van de Chinese kapers. Gelukkig waren de oosterlingen geen scherpschutters en waren er bij de beschietingen van de USS Panay geen dodelijke slachtoffers gevallen tot op dat moment.
De ondergang van de USS Panay
Uit de Leeuwarder Courant van 13 december 1937
Nadat het Japanse keizerrijk in 1937 opnieuw de oorlog had verklaard aan China, werd de USS Panay ingezet om Amerikaanse medewerkers van de Amerikaanse ambassade uit Nanking te verplaatsen. Op 11 december 1937 had het schip, samen met een drietal olietankers, de Mei Ping, Mei An en de Mei Hsia, de haven van Nanking verlaten. De leidinggevenden van de Japanse marine waren van de verplaatsing van deze schepen op de hoogte gebracht.
Op 12 december 1937 kreeg de Japanse luchtmacht de opdracht om alle schepen op de Jangtse rivier tot zinken te brengen. Omdat men bewust was van het feit dat de Panay en een aantal andere schepen daar voeren, vroeg men nogmaals om bevestiging van deze opdracht. Nadat de bevestiging nogmaals was binnengekomen begon om 13:27 uur de aanval op de Amerikaanse schepen.
De zinkende USS Panay
De USS Panay werd door een drietal Yokosuka B4Y Type-96 bommenwerpers bestookt met bommen van 60 kilo en werd daarbij driemaal geraakt. Daarnaast werd het schip ook doorzeeft door een negental Nakajima A4N gevechtsvliegtuigen. Het schip mocht dan onder de Amerikaanse vlag varen, de Japanners trokken zich er weinig van aan en brachten het schip, na een bombardement van zo'n twee en een half uur, het schip tot zinken. Bij de aanval kwamen drie bemanningsleden om het leven. Nog eens 43 scheepslieden en een vijftal burgers raakten bij de aanval gewond.
Uit de Leeuwarder Courant van 15 december 1937
De laatste beelden van de USS Panay
Universal News over de USS Panay
Bij haar laatste tocht had de USS Panay ook een tweetal cameramannen aan boord van het schip. Zowel Norman Alley (Universal News) als Eric Mayell (Movietone News) waren getuige van de laffe aanval van de japanners en waren in staat om een groot deel van de aanval en het zinken van de Panay in de Jangtse rivier vast te leggen. Op onderstaande beelden is te zien hoe het nieuws bij de Amerikaanse bioscoopgangers werd gebracht.
Universal News
