FOK!toen: Steamboat Willie
Vandaag gaan we in FOK!toen terug naar 18 november 1928. Het is vandaag namelijk precies 85 jaar geleden dat de Walt Disney Studios de allereerste tekenfilm met synchroon geluid op het witte doek uitbracht. Steamboat Willie was de derde film van Disney en was eveneens de film waarmee de personages Mickey Mouse en zijn vriendinnetje Minnie Mouse zouden doorbreken.
Steamboat Willie gaat over de matroos Mickey die alles doet om passagiere Minnie uit de klauwen van kapitein Pegleg Pete te houden. Op de stoomboot gebruiken Mickey en Minnie allerlei voorwerpen om er muziek mee te maken. Zo maken de uiers van een koe die gemolken wordt doedelzakmuziek, dienen de tanden van de koe als xylofoon en worden allerlei potten en pannen gebruikt als een soort van drumstel.
De vroege jaren van Disney
Aan het einde van de twintiger jaren waren er vooral tekenfilms met katten, zoals Felix the Cat en Krazy Kat. Disney koos er echter voor om een tekenfilm te maken met een konijn in de hoofdrol. In eerste instantie werd de cartoon Poor Papa, met Oswald the Lucky Rabbit in de hoofdrol, door de studio afgewezen. De 18-jarige Walt Disney liet zich echter niet ontmoedigen en ging samen met animator Ub Iwerks aan de slag met de Trolley Troubles cartoon. Op 5 september 1927 verscheen de tekenfilm en was Disney's grootste succes tot op dat moment. Oswald the Lucky Rabbit was de grote hit van 1927 en was een geduchte concurrent van toppers als Felix the Cat en Koko the Clown.
Nadat Walt Disney in 1927 de film The Jazz Singer had gezien had hij het plan opgevat om een tekenfilm te gaan maken met geluid. In de lente van 1928 reisde Disney naar New York om met zijn producer Charles Mintz in onderhandeling te gaan. De twee mannen werden het financieel niet met elkaar eens en Disney besloot om de studio te verlaten. Tijdens de lange treinreis naar huis begon Disney al aan de ontwikkeling voor een nieuwe hoofdrolspeler in zijn tekenfilms. In het diepste geheim gingen Disney en Iwerks aan de slag met een personage dat één van de meest populaire en succesvolle tekenfilmfiguren uit de geschiedenis van de film zou gaan worden.
In zijn studio in Kansas had de tekenaar vaak last van muizen. Het was Disney echter gelukt om één van de muizen zo te trainen dat deze in een cirkel op een stuk papier bleef zitten, door hem met een potlood op de neus te tikken op het moment dat de muis over een getekende lijn kwam. Walt wilde zijn getekende muis eigenlijk Mortimer noemen maar vrouw Lillian vond dat toch wat te pretentieus klinken en kwam met de naam Mickey. In 1927 stond Charles Lindbergh met zijn beroemde oceaan-vlucht op alle voorpagina's van alle kranten en Disney sprong daar handig op in met de korte tekenfilm Plane Crazy. In het filmpje probeerde Mickey Mouse zijn vriendinnetje Minnie het hof te maken en neemt haar mee in een zelfgemaakt vliegtuigje. De muis was ook te zien in The Gallopin' Gaucho, een parodie op de film The Gaucho van Douglas Fairbanks uit 1927.
Steamboat Willie
Steamboat Willie was niet de allereerste tekenfilm met geluid. Zo hadden Dave en Max Fleischer in 1924 al een zevental cartoons gemaakt voor de reeks Song Car-tunes. De Song Car-tune-tekenfilms, die gemaakt waren in de Inkwell Studios, werden opgenomen met de Phonofilm sound-on-film techniek, waarbij beeld en geluid lang niet altijd synchroon liepen.
Van juli tot september 1927 werd er hard gewerkt aan de totstandkoming van de tekenfilm. Voor Steamboat Willie was een budget van 4986 dollar beschikbaar. Op het moment dat de film in productie werd genomen had de studio nog haar twijfels of een tekenfilm met geluid wel aan zou slaan bij het bioscooppubliek. Eind juli was de eerste proefvoorstelling van de nog onvoltooide film. Op een laken in het kantoor van Disney werden de bewegende beelden aan een selectieve groep medewerkers van de studio vertoond. Wilfred Jackson speelde de muziek op een mondharmonica, Ub Iwerks sloeg op de aanwezige potten en pannen, Johnny Cannon zorgde voor andere geluidseffecten en Walt Disney verzorgde de dialogen, die grotendeels uit gegrom, gelach en gepiep bestond. Tot zijn grote verbazing reageerden de aanwezigen dol enthousiast.
Op 18 november 1928 kreeg Steamboat Willie haar vuurdoop in het Universal's Colony Theater in New York. De film draaide eigenlijk als voorprogramma van de film Gang War, maar al snel werd duidelijk dat de meeste bezoekers duidelijk kwamen voor de cartoon van Disney. Van Gang War zouden we weinig meer vernemen, maar Steamboat Willie had zijn plekje in de geschiedenisboeken veroverd.
Steamboat Willie was een groot succes maar helaas bestonden er in die tijd ook al zuurpruimen die met een moraliserend vingertje naar de onschuldige tekenfilm wezen. Ze spraken er schande van dat die ranzige muis zomaar in een koeietiet zat te knijpen. Daarnaast hield de gemene Mickey ook een kat bij zijn staart beet, slingerde met het arme dier in het rond en smeet hem uiteindelijk tegen een muur. Ook werd er een eend gebruikt als doedelzak en horen we de sadistische muis diabolisch lachen, terwijl hij net een papegaai met een aardappel overboord heeft gesmeten. Gelukkig voorkwam de censuurschaar dat de tere Amerikaanse kinderzieltjes vervuild werden met de dierenkwellerij en werd er maar liefst 30 seconden uit de film geknipt.
Het succes van Steamboat Willie
Na het grote succes van Steamboat Willie besloot Disney om ook de eerste twee filmpjes van Mickey Mouse van geluid te voorzien. Zowel Plane Crazy als The Gallopin' Gaucho sloegen ditmaal wel aan bij het grote publiek. Mickey Mouse was niet alleen van het gewone volk maar was ook zeker een status symbool onder intellectuelen. Als je de nieuwste film met Mickey Mouse nog niet had gezien telde je gewoon niet mee in de high society van die tijd. In 1930 krijgt Disney een aanbod van 300 dollar om een afbeelding van Mickey Mouse op een tegeltje te mogen gebruiken. Het hek was van de dam en rond 1935 waren er al honderden artikelen op de markt waarop we een afbeelding van Mickey Mouse konden vinden. Zo waren er tandenborstels, petjes met oren, horloges, kammetjes, melkglazen en nog veel meer dingen waarop we een afbeelding de inmiddels wereldberoemde muis konden zien staan.
Mickey Mouse was ondertussen ook in staat om twee bedrijven van de ondergang te redden. Zo was er de bijna failliete horlogefabriek Ingersoll, die de bekende Mickey Mouse-horloges zou gaan maken. Ook de Lionel Train Company, die de Mickey Mouse-treintjes zou gaan produceren, zou dankzij de muis weer op het juiste spoor terechtkomen.
