FOK!toen: De eerste reis van de Mayflower

Voor de FOK!toen van vandaag reizen we terug naar het jaar 1620. Het was namelijk op 16 september 1620 dat Engelse en Nederlandse Pelgrims met het schip de Mayflower vanuit Plymouth naar het beloofde land vertrokken om daar hun geluk te beproeven. De Pilgrim Fathers waren Engelse calvinisten uit Notthinghamshire, die zich vanwege hun geloof niet meer thuis voelden in hun vaderland. In 1608 vertrok een groep uit Engeland en kwam in Amsterdam aan. Al snel bleek dat de protestanten zich ook niet thuisvoelden in de Nederlandse hoofdstad en zo verkastte de groep al weer snel naar het veel tolerantere Leiden. Leiden had ook een voorname universiteit en ook de bloeiende lakenhandel wist de Pilgrim Fathers naar de stad te lokken.

Ds. John Robinson en zo'n 100 trouwe volgelingen dienden in 1609 een verzoek tot vestiging in de stad in bij het Leidse stadsbestuur, waarop deze met de volgende bewoordingen antwoord gaf: "Geen eerlicke persoonen weygeren vrije ende lybre incompst omme binnen deze stede haer woonplaets te nemen". Robinson en zijn aanhangers kochten een lapje grond en bouwden daar 21 huisjes. In de volksmond zou het stadsdeel vanaf dat moment bekend staan als de Engelse Poort. Vanwege de slechte economische omstandigheden besloten de Pilgrim Fathers om naar de Nieuwe Wereld te verhuizen. Op 22 juli 1620 vertrok de helft van de gemeenschap naar Southhampton om zich daar bij een grotere groep te voegen om samen de grote oversteek te gaan wagen.

Pelgrims en Indianen (Foto: American Stock/Getty Images)
Pelgrims en Indianen (Foto: American Stock/Getty Images)

De reis met de Mayflower

De reis naar de Nieuwe Wereld zou oorspronkelijk worden gemaakt met twee schepen. Op 15 augustus 1620 verlieten de Speedwell en de Mayflower de haven van Southampton. Al snel bleek dat de Speedwell lekkage had en de beide schepen keerden terug naar de haven van Dartmouth. Nadat de Speedwell gerepareerd was gingen de twee schepen op 2 september opnieuw op weg. De Speedwell bleek echter nog steeds water te maken en de schepen deden de haven van Plymouth aan, alwaar men het besluit nam om met alle opvarenden op de grote Mayflower verder te gaan reizen. Op 16 september vertrok het schip met 102 kolonisten aan boord voor een reis van zo'n twee maanden, met Noord-Virginia als eindbestemming.

Een reis met een oceaanschip was in die tijd nogal een hachelijke onderneming. Er was in die tijd maar weinig luxe aan boord en de reis met de Mayflower over de Atlantische Oceaan ging dan ook niet zonder slag of stoot. Door diverse stormen op zee kwam het schip na een reis van zo'n 65 dagen aan bij Cape Cod, een schiereiland aan de kust van Massachusetts. De Pelgrims hadden echter maar weinig zin in een lange reis naar Noord-Virginia en besloten ter plekke de gemeenschap Plymouth op te gaan richten. In de winter van 1620 werd de kleine gemeenschap getroffen door een griepgolf waaraan de helft van alle inwoners zou overlijden, waaronder ook John Carver, de eerste gouverneur van de Plymouth Colony. De meeste kolonisten stierven vanwege de slechte leefomstandigheden, maar ook door ziektes en ondervoeding. In de lente van 1621 begonnen de overlevenden met het bouwen van hutten waardoor de kolonie een feit was geworden.

advertentie voor broeken uit 1885 (Foto: American Antiquarian Society)
Een advertentie (voor broeken) uit 1885 (Foto: American Antiquarian Society)

De mythe van de Pilgrim Fathers

In de Verenigde Staten zouden de schepelingen van de Mayflower bekend worden als de Pilgrim Fathers. De Pilgrim Fathers worden bijvoorbeeld geassocieerd met het vieren van Thanksgiving. Nadat de Pelgrims een nederzetting hadden gevestigd, na een barre reis over de oceaan, mislukte de totale oogst van dat jaar. Met behulp van de lokale Wampanoag-indianen kon er in november van dat jaar alsnog geoogst worden, wat werd gevierd met Thanksgivingday. Tijdens hun verblijf in Leiden hadden de Pelgrims een aantal keren de viering van het Leidens Ontzet meegemaakt waarbij een dankdienst werd gehouden en een stevige maaltijd werd gegeten. Dit had hun weten te inspireren tot de nationale feestdag, die vanaf dat moment elk jaar op de vierde donderdag in november zou worden gevierd. In protestants-orthodoxe kerken in Nederland bestaat de feestdag onder de noemer Dankdag voor het Gewas. Voor verschillende indianenstammen markeert die dag een keerpunt in hun geschiedenis. Het was de aanvang van een tragisch proces waarbij de indianen hun land kwijtraakten en tot een zeer kleine populatie werden gedecimeerd. De Wampanoags komen dan ook elk jaar op Thanksgiving in Plymouth bijelkaar om de rouwdag te herdenken.

Rond de Pilgrim Fathers is in Amerika een hele mythe ontstaan. Zo is er een Society of Mayflower Descendants en zijn er een aantal historische plaatsen zoals het openluchtmuseum Plymouth Plantation. Ook zijn er gedenktekens voor de groep te vinden in Leiden en Delfshaven. In de Amerikaanse plaats Plymouth vinden we het Pilgrim Hall Museum, het oudste nog bestaande openbare museum in de Verenigde Staten. In het museum hangt een portret van Edward Winslow, de enige Pelgrim die ooit op doek werd vastgelegd. In 1633, 1634 en in 1644 was hij gouverneur van de Plymouth Colony. Het museumgebouw staat sinds 1972 op de nationale monumentenlijst. Daarnaast is er ook een replica van de Mayflower te vinden in het stadje.

 

Van Pelgrim tot President

In het hedendaagse Amerika wonen zo'n tien miljoen mensen die afstammen van de pioniers aan boord van de Mayflower. Onder de afstammelingen van de Pilgrim Fathers treffen we ook Amerikaanse presidenten aan zoals John Adams (1797-1801), zijn zoon John Quincy Adams (1825-1829), Zachary Taylor (1849-1850), Ulysses S. Grant (1869-1877), James A. Garfield (1881-1881), Franklin D. Roosevelt (1933-1945), George H.W. Bush (1989-1993), George W. Bush (2001-2009) en ook de huidige president Barack H. Obama had een voorouder aan boord van de Mayflower.