Batman kan acteurs maken of breken

Ben Affleck is met het accepteren van de rol van Batman de laatste in een lange rij acteurs die de gemaskerde held vertolken. De reacties op het castingnieuws zijn op zijn zachtst gezegd verdeeld en deden vrijdag zo ongeveer het internet ontploffen. Acteur Richard Dreyfuss grapte al op Twitter dat hij er eigenlijk vanuit was gegaan dat de rol wel naar hem zou gaan, een andere 'fan' twitterde aan de Amerikaanse president Barack Obama of hij er niet een stokje voor moest steken.

Veel filmkenners zijn namelijk niet vergeten dat Affleck in 2003 al eens eerder een superheld speelde, de blinde Matt Murdock, beter bekend als Daredevil. Hoewel de film voor Affleck persoonlijk een succes was - hij leerde er zijn toekomstige vrouw Jennifer Garner kennen - staat de film nog altijd bekend als een van de meest warrige, saaie en dus mislukte superheldenfilms ooit.

Regisseur Zack Snyder, die Affleck donderdag castte voor zijn film Batman vs. Superman, wil met Affleck een oudere, meer ervaren Batman neerzetten. Die kan dan de veel jongere en naïevere Superman, gespeeld door Man of Steel-acteur Henry Cavill, onder zijn vleugels nemen.

De rol van Batman heeft acteurs gemaakt en gebroken. Hieronder een lijst van de bekendste acteurs die de rol van de gemaskerde held op zich namen.

Lewis G. Wilson was de eerste acteur die de Dark Knight gestalte gaf. De vijftiendelige tv-serie Batman kwam tijdens de Tweede Wereldoorlog op de buis, met als gevolg dat Batman het op moest nemen tegen Dr. Daka, een Japanse psychopaat die de Verenigde Staten wilde innemen.

In 1949 was Robert Lowery te zien in de eerste bioscoopfilm over de gemaskerde held. In Batman and Robin verscheen ook zijn trouwe metgezel Robin voor het eerst in bewegend beeld. Met zijn rode kostuum werd hij gepresenteerd als de olijke, jeugdige tegenhanger van de vaak wat norse, oudere Batman. De Tweede Wereldoorlog was al lang en breed gewonnen en naar een nieuwe vijand werd eigenlijk nog gezocht, dus het tweetal mocht het opnemen tegen de generieke topcrimineel The Wizard. Hij probeerde alle superschurken te verenigen om alle superhelden voor eens en altijd van de aardbodem te vegen.

Adam West wordt door menigeen nog steeds gezien als de eerste echte Batman. Van 1966 tot 1968 speelde hij de titelrol in drie seizoenen van de tv-serie Batman, die vooral bekend werd vanwege Wests aanwezige buikje en de houterige en overdreven manier waarop West zijn teksten oplepelde - zo'n dertig jaar later stak hij hier in de animatieserie Family Guy, als burgemeester Adam West van het fictieve stadje Quahog, gretig de draak mee.

Werd in 1966 een film gebaseerd op de Batman-serie, twee jaar later waren de kijkcijfers dramatisch gedaald en werd besloten de serie te stoppen. In 1977 mocht West het echter weer proberen in de tv-serie The New Adventures of Batman. Naast Batman en Robin maakte ook Batgirl haar opwachting, evenals het superschurkje Bat-Mite, een helse kabouterversie van Batman. Hierna was West onlosmakelijk verbonden met zijn glansrol, die hij tot 1985 in meerdere live action- en animatieseries vertolkte. Ook daarna bleef het personage hem achtervolgen.

Het duurde tot 1989 voordat Batman weer op het witte doek te bewonderen was, veelal omdat superheldenfilms decennialang tot afgrijselijke flops leidden. Regisseur Tim Burton waagde echter de sprong en castte Michael Keaton, toch vooral bekend om zijn komische filmrollen, als de gemaskerde held. Burton snapte dat een superheld slechts zo goed is als zijn vijanden en besloot niemand minder dan Jack Nicholson te kiezen voor de rol van aartsrivaal The Joker. De film draaide hiermee toch voornamelijk om Nicholson, die ondanks zijn dikke latex gezichtsprotheses nog een verbluffend levensecht personage neerzette. De film werd niet alleen legendarisch omdat het feitelijk de eerste echte aanzet naar de groots opgezette superheldenfilms van tegenwoordig was, maar ook omdat Nicholson voor de rol naar verluidt een fabelachtige twintig miljoen dollar opstreek.

Werd Keaton bij de aankondiging als de nieuwe Batman nog bij voorbaat verguisd, de film beviel de meeste fans prima. De wereldwijde opbrengst van ruim vierhonderd miljoen dollar hielp ook een handje mee. Geen wonder dus dat zowel Keaton als Burton te porren waren voor een vervolg, en in 1992 verscheen Batman Returns. Ditmaal waren The Penguin en Catwoman de schurken, wederom gespeeld door grote Hollywood-sterren, te weten Danny DeVito en Michelle Pfeiffer. Verder ook met Christopher Walken als de nietsontziende miljardair Max Schreck. Er ontstonden plannen om nog een derde Batman-film te maken maar nadat Burton bedankte, stapte ook Keaton op.

In 1992 verscheen ook een nieuwe animatieserie over Batman, volgens velen nog steeds de beste ooit gemaakt. In Batman: The Animated Series werd voor het eerst geëxperimenteerd met een werkelijk duistere versie van de 'caped crusader'. Gotham is een van criminelen vergeven stad waar geen weldenkend mens wil wonen en we zien een getergde, oudere Bruce Wayne en Batman. Grote bijdrage aan het succes was ongetwijfeld de diepe mannenbas van Kevin Conroy, die het personage tot op de dag van vandaag inspreekt in animatieseries, computerspellen en reclamespots.

Drie jaar later was het de beurt aan Val Kilmer. De acteur, bekend van zijn rollen in The Doors en Tombstone, leek eindelijk rijp voor het grotere werk in Hollywood. In Batman Forever uit 1996 mocht hij de titelheld spelen, een kans die hij met beide handen aangreep. Ook was voor het eerst sinds lange tijd een rol voor Robin weggelegd, gespeeld door Chris O'Donnell. De film werd mede dankzij rollen van Tommy Lee Jones als Two-Face en Jim Carrey als The Riddler een enorm financieel succes. De recensies waren echter minder lovend, en al gauw was de consensus dat het publiek alleen massaal was toegestroomd vanwege het succes van de vorige twee Batman-films, van Tim Burton.

Regisseur Joel Schumacher wist echter van geen ophouden en kwam in 1997 al met het vervolg, Batman and Robin. O'Donnell was weer van de partij maar Kilmer was inmiddels afgehaakt, dus werd gezocht naar een nieuwe Batman. George Clooney, toen als tv-acteur vooral bekend van de ziekenhuisserie ER, wilde de grote overstap naar film maken. Met From Dusk Till Dawn uit 1996 van Quentin Tarantino wilde hij afrekenen met het brave imago van Dr. Doug Ross, en ook voor hem was de kans om Batman te spelen een uitgelezen kans. Het zou een keus blijken die Clooney zich de rest van zijn leven zou heugen, want de film, met Arnold Schwarzenegger als Mr. Freeze, Uma Thurman als Poison Ivy en Alica Silverstone als Batgirl, bleek een enorme flop. Een ander gênant detail waren de prangende tepels op de kostuums van Batman en Robin, iets wat nog altijd wordt gepersifleerd. De carrière van Schumacher was na dit debacle definitief geknakt en het zou jaren duren voordat iemand het weer aandurfde een superheldenfilm te maken.

William Baldwin was al in de race voor de rol van Batman toen hij werd gepasseerd voor Val Kilmer. In 2010 kon hij toch het personage inspreken in de animatiefilm Justice League: Crisis on Two Earths.

In het jaar 2005 kreeg het thema 'duistere stripverfilming' een geheel nieuwe betekenis. Batman Begins vertelde het verhaal van een jonge Bruce Wayne, die bij een ninja in de leer gaat om zich allerlei dodelijke vechtkunsten eigen te maken. Christian Bale, toen al een gevierd acteur vanwege rollen in onder meer American Psycho en The Machinist, nam de rol van Batman op zich. Hoewel vele Amerikaanse fans niet blij waren met een Brit als hun held, verstomde de kritiek toen de film eenmaal verscheen. Batman werd een van Bale's bekendste rollen en in 2008 verscheen het vervolg The Dark Knight.

Ditmaal was het weer de beurt aan The Joker, vertolkt door Heath Ledger, vooral bekend van Brokeback Mountain. Net als Keaton werd ook Ledger al van tevoren afgebrand door hordes fans. De keus van regisseur Christopher Nolan bleek echter legendarisch, zeker toen Ledger enkele maanden voor de bioscoopgang overleed aan een overdosis medicijnen. In vrijwel elke scène weet Ledger zelfs Bale weg te spelen, en het verraste niemand toen de Australiër later dat jaar postuum werd genomineerd voor de Oscar voor beste acteur in een bijrol. Toen hij het felbegeerde beeldje ook won, pinkte velen een traan weg bij de emotionele dankbetuiging die Ledgers vader gaf.

Bale zou Batman nog voor een laatste maal spelen in The Dark Knight Rises uit 2012, met een opgepompte Tom Hardy als schurk Bane. Nolan maakte hiermee zijn Batman-drieluik compleet en het leek wel duidelijk dat Bale en Nolan niet zouden terugkeren voor nog een film. Geruchten dat Bale toch de rol van Batman op zich zou nemen in het superheldenepos Justice League bleken op niets gebaseerd. Zelfs voor een bedrag van naar verluidt ruim 45 miljoen dollar ging Bale niet overstag. "Het is tijd om de fakkel over te dragen", zei hij simpelweg.

In The Dark Knight Rises speelde Joseph Gordon-Levitt de rol van de dappere politieagent Blake. Aan het eind van de film werd gesuggereerd dat hij de taak van Batman overneemt als een nieuwe superheld, genaamd Robin. Het is de vraag of het personage terugkeert in Batman vs. Superman, die in 2015 moet verschijnen.

Batman kan acteurs maken of breken (Foto: Novum)