Situatie Mandela brengt euthanasiedebat op gang
De gezondheidstoestand van Nelson Mandela heeft in Zuid-Afrika een debat over vroegtijdige levensbeëindiging op gang gebracht. De vroegere president ligt inmiddels vijf weken in het ziekenhuis. Zijn toestand is nog steeds kritiek, hoewel Mandela's echtgenote Graca Machel liet weten zich minder zorgen te maken om haar echtgenoot dan een week geleden, omdat hij gunstig op zijn behandeling zou reageren.
Mandela reageert op prikkels, lieten vrienden en familieleden weten, en lijkt via gezichtsuitdrukkingen en oogbewegingen in staat tot communiceren. Desondanks ligt hij nog steeds aan de beademingsapparatuur, die hij waarschijnlijk nodig zal blijven hebben.
Vorige maand kon uit rechtbankpapieren worden opgemaakt dat Mandela in een vegetatieve staat verkeert, maar dat blijkt onjuist of overdreven. Volgens de krant Mail and Guardian beschikt Mandela niet over een wilsbeschikking, wat zou betekenen dat beslissingen over eventuele euthanasie bij zijn tot op het bot verdeelde familie komen te liggen.
De wettigheid van levensbeëindiging, waaronder pijnbestrijding en het onthouden van levensreddende behandelingen, is onduidelijk, zegt Willem Landman, directeur van het Ethics Institute of South Africa. Landman dringt aan op duidelijker wetgeving. Hij wil dat levensbeëindiging juridisch mogelijk wordt gemaakt.
Daarvoor is eerst discussie nodig. Volgens Sean Davison, oprichter van een belangengroep voor terminale patiënten die de keuze voor euthanasie willen hebben, helpt de gezondheidssituatie van Mandela daarbij. "Het is voor velen nog een taboe. Homoseksualiteit, abortus, aids en drugsmisbruik zijn uit de taboesfeer gehaald. Deze kwesties worden aan de eettafel besproken en laten we hopen dat dat ooit ook met de dood en doodgaan kan."
Volgens de Zuid-Afrikaanse bankdirecteur Helena Dolny, die haar man aan kanker verloor, geeft Mandela Zuid-Afrika een 'kostbaar afscheidsgeschenk' door het euthanasiedebat aan te wakkeren. In City Press, een krant uit Johannesburg, dringt zij aan op een debat.
In 1998 liet Mandela, die toen nog president was, een rapport schrijven en een wet ontwerpen over hulp bij levensbeëindiging. De wet werd aan het parlement voorgelegd, maar dat ondernam geen actie. "Ik vermoed dat hij in het concept geloofde of dat hij geloofde dat over het onderwerp gedebatteerd moest worden", aldus Davison.
Davison haalde het voorbeeld aan van Ariel Sharon, de vroegere premier van Israël die al jaren in coma ligt. "Ariel Sharon wordt al zeven of acht jaar in leven gehouden en we zijn hem min of meer vergeten (...) Theoretisch gezien kan Madiba (de clannaam van Mandela, red.) ook heel lang kunstmatig in leven worden gehouden."
