Groeiende zorgen over koelwater Fukushima

In Japan bestaan groeiende zorgen over de opslag van tienduizenden tonnen besmet water waarmee de kapotte reactoren van de kerncentrale in Fukushima Dai-ichi zijn gekoeld. Ongeveer tweehonderdduizend ton radioactief water, genoeg om meer dan vijftig olympische zwembaden mee te vullen, is opgeslagen in honderden reusachtige tanks die rondom de centrale zijn gebouwd. Energiebedrijf Tokyo Electric Power (Tepco) heeft al bomen gerooid om ruimte voor nog meer tanks te maken, maar verwacht dat de hoeveelheid besmet water in de komende drie jaar zal verdrievoudigen.

"Het is een dringende kwestie, omdat de hoeveelheid land beperkt is en wij uiteindelijk opslagruimte te kort zullen komen", zegt de manager voor waterbehandeling, Yuichi Okamura.

Tepco hoopt binnenkort een systeem in gebruik te nemen waarmee strontium en andere nucleïden uit het water kunnen worden gehaald, in elk geval voldoende om het water veilig in zee te kunnen lozen. Maar ondertussen lopen de opslagtanks vol, deels door lekken in de reactorinstallaties waardoor grondwater kan binnendringen. Experts van buiten zijn bang voor de gevolgen op termijn als het vervuilde water vrijkomt. Volgens sommigen gebeurt dat nu al.

Nucleair ingenieur Masashi Goto zegt dat het vervuilde water een langdurige bedreiging voor de gezondheid en het milieu vormt. Hij is bang dat het radioactieve water al uit de kelders lekt. "Je weet nooit waar het lekt en als het er eenmaal uit is kun je het nooit meer op zijn plaats terugbrengen. Het laat zien wat een grote ramp dit ongeluk is."

De zorgen zijn minder ernstig dan het nachtmerriescenario dat volgde op de aardbeving en tsunami van 11 maart 2011, waardoor de elektriciteitsvoorziening en koelsystemen van de kerncentrale uitvielen. Dit leidde tot explosies en kernsmeltingen in drie reactoren. Straling verspreidde zich door de lucht, bodem en oceaan en meer dan honderdduizend omwonenden moesten hun huizen verlaten. Zij verkeren nog altijd in onzekerheid of en wanneer zij terug kunnen keren.

Het dumpen van enorme hoeveelheden water in de smeltende reactoren was de enige manier om een nog grotere ramp af te wenden. Met grote moeite lukte het om de reactoren weer onder controle te krijgen, maar het opruimen van de radioactieve troep zal nog tientallen jaren vergen. En er ontstond een nieuw probleem: wat te doen met al het water dat uit de beschadigde reactoren is gelekt en in de kelders van de reactorgebouwen en andere installaties is gelopen.

Een deel van het water is in zee terechtgekomen. Wateren binnen een twaalfmijlszone zijn verboden gebied en op de zeebodem en in vis zijn hoge concentraties vervuiling gemeten. Als het al lukt om de verontreiniging uit het koelwater te halen, is het de vraag of Tepco van de autoriteiten goedkeuring en van de plaatselijke bevolking instemming krijgt om het in zee te lozen.

Voorlopig is het water opgeslagen in meer dan driehonderd enorme opslagtanks. Tepco heeft plannen voor de bouw van tanks voor de opslag van nog eens 700 duizend ton, waarmee het weer drie jaar vooruit kan. Als ook die vol zitten kan nog opslag voor nog eens twee jaar gebouwd worden, zegt woordvoerster Mayumi Yoshida, maar dan houdt het een beetje op.

Die verwachtingen stoelen allemaal op plannen om lekken in de kapotte reactoren te dichten en om te voorkomen dat grondwater in de reactorkelders binnendringt. Het is nog volstrekt onduidelijk hoe Tepco deze plannen denkt te kunnen verwezenlijken: de betreffende reactordelen zijn nog zo radioactief dat het onduidelijk is of mensen of zelfs robots er veilig kunnen worden ingezet.

Dan bestaat er ook nog het gevaar dat de opslagtanks en de buizenstelsels waarmee ze aan elkaar verbonden zijn bij een nieuwe aardbeving of tsunami beschadigd kunnen raken.

Kerningenieur Goto denkt dat het veel langer dan de door Tepco verwachte twee jaar kan duren voordat alle gaten en lekken in de reactoren gedicht zijn. Verder zal de centrale met radioactief koelwater te maken hebben zo lang gesmolten brandstof en puin nog niet verwijderd zijn; dit kan ook nog wel tien jaar duren. Het tijdsbestek dat Tepco hanteert is volgens Goto gebaseerd op 'wishful thinking'. "Hoe langer het duurt, hoe meer besmet water ze krijgen."


Groeiende zorgen over koelwater Fukushima (Foto: Novum)