Raad van Europa kritisch op vreemdelingenbewaring

Na de Nationale ombudsman toont ook de Raad van Europa zich deze week kritisch op het Nederlandse beleid voor illegale vreemdelingen. Voor vreemdelingen die worden opgesloten moeten andere regels gelden dan voor gewone gevangenen, stelt de raad in een rapport.

De vreemdelingen zouden moeten worden ondergebracht in centra die speciaal daarvoor zijn gemaakt. In die centra zou een soepeler regime moeten gelden dan in een gevangenis. De raad vraagt de Nederlandse autoriteiten te onderzoeken of het mogelijk is zulke centra op te zetten.

De delegatie die Nederland heeft bezocht zegt van meerdere bronnen te hebben vernomen dat illegalen vaak kort na hun vrijlating opnieuw worden aangehouden. Een illegaal mag maximaal anderhalf jaar worden vastgehouden.

Door ze vrij te laten en weer op te sluiten wordt die termijn omzeild. De raad wijst erop dat vreemdelingen alleen mogen worden vastgehouden als er uitzicht is op terugkeer naar hun vaderland.

De raad maakt zich verder zorgen over plannen van het kabinet om boetes in te voeren voor illegaliteit, die kunnen worden omgezet in een gevangenisstraf als de vreemdeling niet kan betalen. De raad wil weten of de gevangenissen hierdoor niet vol komen te zitten.

De delegatie toont zich ook kritisch op het veelvuldig gebruik van handboeien. Vreemdelingen in detentiecentra krijgen handboeien om als ze naar de rechtbank of naar een ziekenhuis worden gebracht. Dat dit routinematig wordt gedaan, is volgens de raad buitenproportioneel. Er zou per geval een afweging moeten worden gemaakt of dit nodig is of niet.

De omgang met hongerstakers zou niet goed zijn. Zij worden vaak gescheiden van de rest of zelfs in een isoleercel gestopt. Daar gelden voor hen dezelfde beperkingen als voor mensen die voor straf in een isoleercel worden gezet. Ze moeten zogenoemde scheurkleding dragen en hebben geen meubels, verwarming of andere luxe tot hun beschikking.

De raad vindt verder dat zij moeten kunnen beschikken over zaken als een bed en een televisie. Het routinematig opsluiten in isoleercellen zou moeten stoppen.

Er is ook een positief puntje. De raad is tevreden dat de bajesboten zijn gesloten. De raad toonde zich in het verleden kritisch op deze boten omdat die te vochtig zouden zijn en er op de buitenplaatsen voor gevangenen in isoleercellen nauwelijks toegang tot frisse lucht geven.

De Nationale Ombudsman Alex Brenninkmeijer concludeerde dinsdag dat er snel volwaardige alternatieven moeten komen voor de huidige vreemdelingenbewaring. Hij noemde het onderbrengen van vreemdelingen in een gevangenis inhumaan en wees erop dat zij minstens zestien uur per dag met een ander in een cel van twee bij vijf meter zitten opgesloten.

Minister voor Immigratie en Asiel Gerd Leers (CDA) liet toen in een reactie weten dat het om een uiterste redmiddel gaat. "Wie gewoon meewerkt aan vertrek, hoeft niet in detentie terecht te komen." Ook wees zijn ministerie op proeven met alternatieven voor vreemdelingendetentie, zoals de meldplicht en het betalen van een borgsom.