Tijd tikt weg tijdens dienstplichtdebat Israël
Ongeveer zestigduizend Israëlische ultraorthodoxe jongemannen dreigen met ingang van volgende week woensdag als deserteurs te worden aangemerkt. De politieke loopgravenoorlog over de nieuwe dienstplichtwet woedt nog in alle hevigheid en het lijkt onwaarschijnlijk dat de strijdende partijen het nog vóór de door het Hooggerechtshof vastgestelde deadline van 1 augustus eens worden.
De tweespalt over de vrijstelling van de dienstplicht voor ultraorthodoxe studenten heeft premier Benjamin Netanyahu al de steun van zijn grootste regeringspartner Kadima gekost. Nu ook de overgebleven coalitiepartijen van mening blijven verschillen over de dienstplichthervorming dreigt de regering te vallen en moeten mogelijk vervroegd parlementsverkiezingen worden uitgeschreven.
Het verhitte debat over de vrijstellingen raakt in Israël een open zenuw: de tegenstelling tussen de seculiere meerderheid en een minderheid van orthodoxe gelovigen. Seculiere Israëliërs dienen twee tot drie jaar in het leger, terwijl hun orthodoxe leeftijdgenoten zich mogen wijden aan gebed en Torahstudie.
Veel seculieren hebben genoeg van de voorrechten van ultraorthodoxen, maar die geven geen krimp: zij zeggen met hun eigen wapens het land te dienen. De orthodoxe gemeenschap maakt zo'n tien procent van de Israëlische bevolking uit. Velen van hen leven met een uitkering in besloten nederzettingen.
Eerder deze maand ontbond premier Netanyahu de commissie van politiek zwaargewichten die hij had belast met het herschrijven van de dienstplichtwet. De commissie werkte onder leiding van Kadima-kopstuk Yohanan Plesner aan een voorstel de vrijstellingen nagenoeg af te schaffen. Slechts twintig procent van de striktgelovige Israëliërs, zo'n anderhalf duizend per jaar, zou de dienstplicht blijven ontlopen.
De ontbinding van de commissie was voor Kadima reden uit de regeringscoalitie te stappen. De middenpartij was in mei juist tot het kabinet toegetreden om een einde te maken aan de vrijstellingen voor orthodoxen. Netanyahu heeft nu een afgezwakte dienstplichthervorming voorgesteld, maar ook die lijkt steun in de Knesset te ontberen.
Bereiken de strijdende partijen voor 1 augustus geen compromis, dan gelden ongeveer zestigduizend ultra-orthodoxe jongemannen voortaan als deserteurs. Wel heeft minister van defensie Ehud Barak de bevoegdheid het huidige vrijstellingenregime voorlopig te handhaven met een beroep op de noodtoestand. Barak heeft echter aangekondigd dat hij wel degelijk een aantal ultraorthodoxe dienstplichtigen zal oproepen. Hij bereidt een noodwet voor die de tijd moet overbruggen tot een definitieve regeling is getroffen.
De privileges voor striktgelovige Israëliërs stammen uit de jaren veertig. De stichters van de joodse staat ontsloegen vierhonderd van de beste Torah-studenten van de dienstplicht, zodat zij de tijdens de Holocaust nagenoeg vernietigde bolwerken van joodse studies konden herstellen.
Omdat de ultraorthodoxe politieke partijen in het parlement een sleutelrol vervullen wisten zij die voorrechten sindsdien te behouden. Totdat het Hooggerechtshof eerder dit jaar oordeelde dat de vrijstellingen discriminatoir zijn en moeten worden geschrapt.
Netanyahu's alternatief voor het plan van de commissie-Plesner belooft de vrijstellingen nauwelijks in te perken. Netanyahu's partijgenoot, de havik Moshe Yaalon, stelde in opdracht van de premier voor dat de dienstplicht tot de leeftijd van 26 kan worden uitgesteld. Het gros van de ultraorthodoxe dienstweigeraars heeft dan al een flinke kinderschaar op de wereld gezet. Yaalon wil dienstweigering niet bestraffen.
Wel beval Yaalon aan Arabische Israëliërs op te roepen. Maar veel Arabische Israëliërs voelen zich in Israël als tweederangsburgers behandeld, en voelen doorgaans weinig voor het Israëlische leger. De nationalistische partij Yisrael Beitenu van minister van buitenlandse zaken Avigdor Lieberman is dat een doorn in het oog. Hij dringt al lang aan op ten minste een vervangende dienstplicht voor de Arabische gemeenschap.
Kadima-leider Shaul Mofaz, nu weer vanuit de oppositiebankjes, onthaalde het voorstel van Yaalon met hoongelach. Hij noemde Netanyahu laf, omdat hij 'ontduikers verkiest boven hen die dienen'.
Tijd tikt weg tijdens dienstplichtdebat Israël (Foto: Novum)
