'Geen rol voor leger in Egyptische politiek'

Het grootste deel van de commissie in Egypte die het opstellen van een nieuwe grondwet voorbereidt, vindt dat het leger geen rol moet krijgen in de Egyptische politiek. Dat heeft jurist Tahany el-Gibali, een van de leden van de commissie, woensdag gezegd.

Volgens El-Gibali zullen de beginselen van de nieuwe grondwet afdoende garanties bieden om alle Egyptenaren te beschermen en om het civiele karakter van de staat te waarborgen.

De Opperste Raad der Strijdkrachten, het collectief van hoge militairen dat Egypte momenteel bestuurt, probeert een plek voor zichzelf in de toekomstige politiek van Egypte veilig te stellen. De zet van de Raad lijkt ingegeven te zijn door de vrees dat het leger de macht die het al zestig jaar geniet kwijt dreigt te raken. Activisten maken zich zorgen dat een politieke rol voor het leger een bedreiging is voor de democratie in Egypte.

"We willen dat het leger enkel de grenzen van Egypte bewaakt", zei Khaled Abdel-Hamid, een van de activisten die in februari hielp bij de organisatie van de protesten tegen toenmalig president Hosni Mubarak. "We hebben genoeg van het leger. We willen ze terug in de kazerne."

Vorige week kondigde de Raad aan dat het richtlijnen gaat opstellen waar de nieuwe grondwet aan moet voldoen. Deze aankondiging was een reactie op zorgen bij de bevolking over de invloed van islamisten op de nieuwe grondwet. De grondwet moet na de verkiezingen later dit jaar worden opgesteld.

De aankondiging was echter ook reden voor nieuwe zorgen over de macht van het leger, zeker gezien het feit dat een aantal generaals al signalen heeft afgegeven dat het een unieke rol voor het leger voor ogen heeft. Een rol zonder toezicht van de politiek.

Een van de generaals in de Raad, generaal Mamdouh Shaheen, zei onlangs dat de nieuwe grondwet het leger bescherming moet bieden tegen de 'grillen' van toekomstige presidenten. In feite vroeg Shaheen om een volledig onafhankelijke positie voor het leger. En Hisham Bastawisi, een van de juristen die de Raad adviseert, ging nog een stap verder door voor te stellen dat het leger in de toekomst 'supraconstitutionele principes garandeert', wat zoveel betekent als in mogen grijpen om fundamentele democratische rechten te beschermen.

Bastawisi, die van plan is zich te kandideren voor de presidentsverkiezingen later dit jaar, staat een uitgebreide onafhankelijkheid van het leger voor. Zo wil hij immuniteit van parlementaire controle over het legerbudget en een verbod op het aannemen van wetten die invloed hebben op het leger zonder de uitdrukkelijke toestemming van de generaals.

Dit idee van het leger als een 'beschermer' lijkt veel op de rol die het leger in Turkije vervult. Daar hebben militairen in de afgelopen decennia meerdere staatsgrepen gepleegd om het seculiere karakter van de staat te garanderen. En het Turkse leger heeft geen grondwettelijk mandaat zoals de Egyptische generaals voor ogen hebben. Het Turkse leger baseert zich op zijn eigen interne wet, dat het de natie dient te beschermen tegen 'bedreigingen van binnen en van buiten'.

"Elke politieke rol voor het leger zal de democratie schade toebrengen", aldus Mustafa el-Naggar, activist en een van de oprichters van de nieuwe Partij voor Gerechtigheid. "Alleen het volk kan garant staan voor de democratie."