Libië: Gadhafi lijkt controle kwijt

De Libische leider Moammar Gadhafi lijkt, naast de controle over zichzelf, nu ook de controle over een groot deel van zijn land en ministers te hebben verloren. Ook internationaal lijkt de al 42 jaar aan de macht zijnde dictator alleen nog maar tegenstanders te hebben die steeds duidelijker van zich laten horen.

Benghazi was volgens Al Jazeera zondag al in handen van demonstranten en legereenheden die zich af hadden gekeerd van Gadhafi. Nu is ook in Az Zawiya en in Misurata, de derde stad in Libië qua grootte, de vlag van de demonstranten gehesen.

Steeds meer legereenheden hebben zich afgekeerd van Gadhafi en zouden nu strijden tegen de troepen die nog wel trouw zijn aan de leider van het land. Al Jazeera meldt dat een Libische krant beweert dat er een gevechtsvliegtuig is neergestort, dat de opdracht had om Benghazi te bombarderen. De piloten zouden deze opdracht hebben geweigerd en het vliegtuig op onorthodoxe wijze op de grond hebben gezet. Onder andere de BBC, Al Jazeera en persbureau Reuters maken hier melding van. De piloten hebben zich naar verluidt met schietstoel in veiligheid kunnen brengen.

De Veiligheidsraad en de Mensenrechtenraad van de VN zijn weer bijeengekomen om te spreken over eventuele sancties en onderzoeken. Groot-Brittannië heeft inmiddels aangekondigd zo veel vliegtuigen als nodig is te sturen om buitenlanders in Libië te evacueren.

Een tweede Nederlandse evacuatievlucht vertrekt om 16.00 uur vanuit Italië. Dit zou in eerste instantie eerder gebeuren, maar er moest nog duidelijker in kaart worden gebracht hoe veel Nederlanders op het vliegveld in Tripoli zijn aangekomen.

De dinsdag afgetreden minister van Binnenlandse Zaken van Libië heeft inmiddels gemeld dat hij bewijs in handen heeft dat Gadhafi zelf opdracht zou hebben gegeven tot de Lockerbie-aanslag.

Update 16.21 uur
De Tweede Kamer is bijeengekomen voor een ingelaste spoedvergadering over Libië. Minister van Buitenlandse Zaken Uri Rosenthal heeft een aantal zaken toegezegd. Zo zou er een overeenstemming binnen de EU zijn over sancties die verder ter sprake zullen komen wanneer de evacuaties van Europese mensen uit Libië 'goed op gang zijn gekomen'.

Qua geleverde wapens zijn er de laatste jaren alleen nachtkijkers en helikopteronderdelen verkocht aan Libië. De VVD-woordvoerder stelde zich wat dat betreft meer zorgen te maken over afweerraketten die andere landen zouden hebben geleverd.

De politieke partijen en de minister zijn het erover eens dat opvang van vluchtelingen vooral in de eigen regio moet plaatsvinden. Op verzoek van SP-woordvoerder Van Bommel heeft Rosenthal toegezegd contact op te nemen met zijn Italiaanse collega om te vragen of die iets ziet in een soort bemiddelende rol van Berlusconi. Die zou mogelijk meer ingang hebben bij Gadhafi dan Ashton of Ban ki-Moon. Rosenthal had hier wel enige bedenkingen bij, maar zou het verzoek dus doorgeven.

Alle fractiewoordvoerders veroordeelden het geweld dat Gadhafi tegen de demonstranten gebruikt. De woordvoerder van de VVD noemde hem een 'mad dog dictator' en Rosenthal noemde hem enkele malen ook een dictator. De woordvoerder van de PVV denkt dat Gadhafi voor geen enkele rede meer vatbaar is.

Update 16.30 uur
Maandag zijn twee gevechtsvliegtuigen op Malta geland met piloten die hebben geweigerd Benghazi te bombarderen, gisteren een marineschip dat voor de haven van Malta aankwam, waarvan de bemanning ook weigerde de havenstad Benghazi te bombarderen. Op dit moment cirkelt er een vliegtuig boven Malta dat mogelijk ook gevlucht is uit Libië. Het vliegtuig zit naar verluidt bijna zonder brandstof, maar Malta is niet voorbereid op een landing.

Update 17.11 uur
In het vliegtuig uit de vorige update zou de dochter van Moammar Gadhafi hebben gezeten, zo meldden bronnen uit de regering van Malta aan Al Jazeera. Het vliegtuig heeft geen toestemming gekregen om te landen, omdat het onduidelijk is waarom Aisha Gadhafi op Malta wilde landen, en is weer onderweg terug naar Tripoli.

Update 20.07 uur
De staatstelevisie zendt sinds iets voor 20.00 uur niet meer uit. Het beeld staat op zwart, wat er is gebeurd waardoor dit nu zo is, is nog niet bekend. Tripoli is gesloten voor iedereen die erin of eruit wil, zo meldt Al Jazeera. Dit is mogelijk gedaan met het oog op geruchten dat afgesplitste legereenheden uit het oosten van het land onderweg zijn naar Tripoli om Gadhafi eigenhandig af te zetten.

De tweede evacuatievlucht van Nederland is wederom uitgesteld. Met het oog op de veiligheid van de Nederlanders in Tripoli is besloten de evacuatie uit te stellen tot donderdagochtend.