Besnijdenis als wapen tegen aids in Zimbabwe

De Verenigde Staten staan hoog op de lijst van vijanden van president Robert Mugabe, maar spelen desondanks een belangrijke rol bij de bestrijding van aids in diens land, Zimbabwe. De Amerikanen gebruiken daarvoor een middel dat even goedkoop als simpel is: besnijdenis, een ingreep die zou kunnen zorgen voor een sterke daling van het aantal aidsbesmettingen.

Meer dan een miljoen Zimbabwaanse mannen in de leeftijdsgroep die seksueel het actiefst is zullen de komende zeven jaar worden besneden, zo is de bedoeling. Sinds mei vorig jaar is de ingreep, die tien minuten in beslag neemt, bij twaalfduizend mannen uitgevoerd. De VS heeft in het eerste jaar 6,6 miljoen dollar bijgedragen in de bekostiging van het besnijdenisprogramma en heeft meer geld toegezegd.

Ondanks de sancties die het Westen Mugabe heeft opgelegd om hem te dwingen de mensenrechten beter na te leven heeft de VS Zimbabwe sinds 2002 ruim een miljard dollar aan hulp geschonken. Dat geld is bijvoorbeeld uitgegeven aan aidsklinieken, waar inmiddels twee miljoen mensen op aids zijn getest of zijn behandeld. Deze maand zegde de VS nog eens vijftig miljoen dollar toe voor aidsprogramma's.

Mugabe dwarsboomt die programma's niet, maar vrijwilligers die aidsvoorlichting geven aan de armen zijn er door aanhangers van de president wel van beschuldigd de politieke agenda van de VS uit te voeren en voor de oppositie te werken.

De 32-jarige Tineyi Marokwe werd onlangs besneden in een kliniek in de hoofdstad Harare. Hij vertelt dat hij het eng vond, maar is blij dat hij het gedaan heeft. "Ik begreep dat het mijn leven kon redden", zegt Marokwe, een werkloze arbeider. Voor hij onder het mes ging werd hem verteld dat het waarschijnlijk een beetje pijn zou doen als de verdoving was uitgewerkt, dat hij zich zes weken van seks moest onthouden en dat hij drie keer moest terugkomen voor nabehandeling. Na de operatie toog Marokwe naar de bushalte en zei: "Ik ga het aan al mijn vrienden vertellen". De kliniek voert veertig besnijdenissen per dag uit en denkt dat aantal als de vraag stijgt op te voeren naar 180.

Als in 2017 1,2 miljoen Zimbabwanen zijn besneden zullen daarmee 750.000 aidsbesmettingen zijn voorkomen, zegt Bill Jansen van het Amerikaanse Bureau voor Internationale Ontwikkeling in Zimbabwe. Uit proefprogramma's elders in Afrika is gebleken dat het aantal hiv-infecties door besnijdenis met 60 procent afneemt, vertelt hij. Het streven is dat in de toekomst jongetjes in Zimbabwe bij hun geboorte worden besneden. Momenteel is ruim 10 procent van de Zimbabwaanse mannen besneden. Condooms en seksuele trouw blijven belangrijke middelen ter bestrijding van aids, maar besnijdenis helpt ook, doordat de voorhuid extra gevoelig is voor het aidsvirus.

Volgens de ngo Population Services International (PSI) is ongeveer 13 procent van de Zimbabwaanse bevolking seropositief, maar in de leeftijdsgroep van 13 tot 30 is dat meer dan 20 procent.

De besnijdenis is gratis, USAID neemt het grootste deel van de kosten op zich, maar overwogen wordt een kleine vergoeding te gaan vragen. "Als iets gratis is zijn mensen geneigd te denken dat het niets waard is", zegt Roy Dhlamini, maatschappelijk werker bij PSI. Dat bleek toen er gratis condooms beschikbaar werden gesteld. De Zimbabwanen hadden er weinig belangstelling voor, maar dat veranderde toen er een symbolisch bedrag van tien dollarcent voor werd gevraagd.

Besnijdenis moet aantal aidsbesmettingen terugdringen (Foto: Novum)