Stanley Kubrick: 10 jaar dood, maar niet vergeten

Het is vandaag tien jaar geleden dat regisseur Stanley Kubrick op 70-jarige leeftijd overleed. De maker van films als 2001: A Space Odyssey, Full Metal Jacket en A Clockwork Orange stierf op 7 maart 1999 in zijn slaap aan een hartstilstand.

Een decennium later heeft het oeuvre van de man die bekend stond om zijn perfectionisme en oog voor detail echter nog niets aan kracht ingeboet. Veel van zijn films prijken jaren na dato nog steeds hoog in toplijstjes van critici en fans.

In de BFI Soutbank Gallery in Londen wordt de tiende sterfdag van Kubrick gevierd met een expositie over Aryan Papers, een film over het getto van Warschau die de regisseur wel voorbereidde, maar nooit realiseerde. De tentoonstelling toont onder meer foto's en tekeningen die al gemaakt waren voor de productie. Kubrick had de Nederlandse actrice Johanna ter Steege al uitverkoren voor de hoofdrol in het oorlogsdrama.

"Het bijzondere aan Kubrick was dat hij alle aspecten van het film maken volledig onder controle hield", legt filmkenner Hans Beerekamp uit. "Hij werkte relatief weinig op emotie, gevoel of intuïtie, maar hij wist heel rationeel wat hij deed als hij aan het draaien was." Bovendien is de wijdheid aan genres die Kubrick ter hand nam legendarisch. Onder de dertien speelfilms die hij maakte, bevonden zich een sf-verhaal, een oorlogsfilm, een historisch epos, een horrorthriller en een relatiedrama.

"En eigenlijk worden ze bijna allemaal gezien als mijlpalen", vertelt Beerekamp. "Full Metal Jacket is niet alleen een sterke oorlogsfilm, maar óók een film die iets vertelt over de conventies van het oorlogsgenre." De titels zijn ook geen van alle echt verouderd. "Behalve misschien volgens sommigen 2001: A Space Odyssey. Maar die film is weer zo tijdloos en onconventioneel dat het bijna een genre apart te noemen is."