Kredietcrisis blijkt nog springlevend
De kredietcrisis bleek vandaag nog steeds prominente slachtoffers te kunnen maken en wereldwijd onrust te zaaien. De Amerikaanse financiële sector werd omgewoeld en de Europese centrale bank en de Bank of England voelden zich genoodzaakt in te grijpen op de geldmarkt.
"Het Amerikaanse financiële systeem ten diepste schokt", kopte zakenkrant Wall Street Journal vandaag nadat bekend was geworden dat de Amerikaanse zakenbank Lehman Brothers uitstel van betaling had aangevraagd en branchegenoot Merrill Lynch werd overgenomen door Bank of America.
Ook op de Europese aandelenbeurzen zorgde het nieuws voor grote onrust. De AEX stond zo'n 4 procent lager en de beurzen in Londen, Parijs en Frankfurt verloren tussen de 4 en 5,3 procent. Financiële fondsen hadden het meest te lijden onder de verkoopgolf. Fortis verloor 12,4 procent.
"Nederlandse banken, denk aan Fortis en ING, hebben natuurlijk uitzettingen bij Lehman Brothers", zegt hoogleraar Financiële Markten Arnoud Boot. Het gaat onder meer om obligaties en interbancaire leningen. Daarnaast verdiept de situatie rond Lehman de vertrouwenscrisis en wordt de economie van de VS verder verzwakt. "Dit ondermijnt ook de winstgevendheid van Nederlandse banken."
President Nout Wellink van De Nederlandsche Bank maakte vandaag weinig woorden vuil aan de onrust. "Deze maandag is niet de moeder van alle rustige maandagen in de financiële wereld", aldus Wellink in een toespraak tijdens de opening van de Duisenberg School of Finance.
Federal Reserve
Amerikaanse media berichtten vandaag dat ook verzekeraar AIG, een van de grootste ter wereld, bij de Federal Reserve, het stelsel van Amerikaanse centrale banken, heeft aangeklopt voor een krediet van 40 miljard dollar om te overleven.
Maar de situatie waarin Lehman zich vandaag bevond, was deels het gevolg van de weigering van de Fed en de Amerikaanse minister van Financiën Henry Paulson nog langer bij te springen. Eerder deze maand redden de autoriteiten nog hypotheekgiganten Fannie Mae en Freddie Mac en staken ze begin dit jaar ook de helpende hand uit bij de noodovername van zakenbank Bear Stearns.
Die tijden zijn nu voorbij, zo maakte Paulson dit weekeinde duidelijk. Banken die te grote risico's nemen, ook grote instituten als Lehman, kunnen niet langer rekenen op de steun van de overheid.
De Fed verruimde vandaag wel haar kredietfaciliteiten voor banken die tijdelijk meer kapitaal nodig hebben. "De Fed zet nu stevig in op de strategie om Lehman te laten varen, maar alles rond de bank te versterken", zegt Boot. Het doel is om nog grotere problemen na het waarschijnlijke faillissement van Lehman te voorkomen.
"Dat is ook precies wat de ECB heeft gedaan", aldus Boot. De Europese Centrale Bank pompte vanochtend 30 miljard euro in de financiële markten. "De ECB creëert extra liquiditeit om de gevolgen van Lehman voor te zijn." De Bank of Engeland injecteerde 5 miljard pond in de Britse geldmarkt.
Als extra stootkussen dient ook het speciale fonds dat tien banken in afgelopen nacht in het leven riepen, mede op initatief van Paulson. Zes Amerikaanse en vier Europese banken stellen 70 miljard dollar ter beschikking.
Terwijl Lehman afgelopen weekeinde onmachtig bleek om een koper te vinden, had sectorgenoot Merrill Lynch meer geluk. De bank maakte onverwacht bekend een redder in nood te hebben ontdekt in Bank of America. Die neemt Merrill Lynch over voor circa 50 miljard dollar, bijna 35 miljard euro, en profiteert op deze manier van de penibele situatie waarin de bank zich bevindt. Merrill Lynch, het grootste effectenhuis ter wereld, moest het afgelopen jaar 40 miljard dollar afschrijven op riskante beleggingen op de Amerikaanse hypotheekmarkt.
Terwijl een verdere instorting van het Amerikaanse financiële systeem met de overname van Merrill Lynch is voorkomen, zijn er ook risico's verbonden aan de verdere consolidatie in de bankensector. Boot: "Je creëert wel bankgiganten waar de wereldeconomie van afhankelijk wordt. Bank of America moet een heel stevig vangnet zijn. Als blijkt dat dat niet zo is, zijn wij nog veel verder van huis."
